گزارش مراسم صدمین زادروز استاد عباس یمینی شریف

صدمین زادروز عباس یمینی شریف، شاعر برجسته کودکان به همت شورای کتاب کودک و با همکاری انجمن آثار و مفاخر فرهنگی سه‌شنبه ۱۸ تیرماه ۱۳۹۸ درتالار شهید مطهری انجمن برگزارشد.

در این مراسم که با حضور جمع زیادی از فعالان عرصه شعر و کتاب کودک و نوجوان برگزار شد، حسن بلخاری، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ نوش آفرین انصاری، رئیس شورای کتاب کودک؛ ناهید معتمدی، عضو شورای کتاب کودک؛ علی اصغر سیدآبادی، مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان؛ مسعود ناصری، مدیر موزه عروسک ها؛ اسدالله شعبانی، نویسنده و شاعر کودک و نوجوان؛ لیلا میرزایی، محقق و مدرس ادبیات و هومن یمینی شریف سخنرانی کردند.

“حافظ” شعر کودکان ایران
حسن بلخاری، در ابتدای این مراسم گفت: استاد عباس یمینی شریف جهان ناشناخته کودکان را برای ما روشن و آشنا کرد و این اقدام او همواره درتاریخ ماندگار خواهد بود.
او در ادامه سخنان خود گفت: حرکت از کودکی به بزرگسالی یک امر کاملاطبیعی است اما بازگشت به ایام کودکی امری بسیار دشوار است، اما یمینی شریف این بازگشت را به بهترین وجه ممکن انجام داد و باید از شورای کودک به دلیل این اقدام مهم یعنی برگزاری بزرگداشت این نویسنده و روزنامه نگار پرکار کودک و نوجوان کمال تقدیر و تشکر را داشته باشم.
استاد دانشگاه تهران ادامه داد:یک نکته بسیار مهم این است که ما در مباحث زیباشناسی بیان می‌کنیم که امر «زیبا» بسیار ساده است؛ خلاف آنچه که افلاطون بیان می‌کرد، زیبایی در جوار سادگی خودرا نشان می‌دهد.بنابراین ذات زیبایی در سادگی است؛ دراین راستا به‌عنوان مثال  درباره حافظ، به‌عنوان شاعر بزرگ ایرانی آنچه که اهمیت دارد این است که درشعر و بیان او، اوج حکمت وزیبایی را در عین سادگی شاهد هستیم.
بلخاری تاکید کرد: باآنچه عرض کردم باید درباره استادیمینی شریف به این نکته هم اشاره کنم که آن مرحوم اوج زیبایی و جذابیت در شعر کودکان را در عین سادگی برای ما به ارمغان می‌آورد که مهمترین دلیل برای این سخن، شعر مشهور او یعنی ما گل‌های خندانیم فرزندان ایرانیم…است.
بلخاری درپایان سخنان خود با توجه به سادگی و زیبایی فوق‌العاده شعر استاد یمینی شریف او را حافظ شعر کودکان ایران نامید.

یمینی‌شریف و آذریزدی؛ دو نویسنده اخلاق مدار
در ادامه نوش‌آفرین انصاری ضمن تشکر از عوامل برگزاری مراسم از سوی هیات مدیره شورای کتاب کودک و اعلام برنامه‌های مراسم، درباره برگزاری مراسم صدمین سالروز تولد عباس یمینی‌شریف در روز ملی ادبیات کودک، گفت: راستی چرا روز ملی ادبیات کودک و نوجوان به نام آذریزدی نام‌گذاری شده؟ مهدی آذریزدی انسانی است که در کودکی بسیار سختی کشیده و با خلق قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب، کار بسیار بزرگ فرهنگی را در سرزمین ما انجام داده است.ما مقدار زیادی هویت ادبی و فرهنگی خودمان را مدیون قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب هستیم.او ادامه داد: اینکه چرا تولد ۱۰۰سالگی عباس یمینی شریف؟ او هم انسان بسیار سختی کشیده‌ای است، که کودکی بسیار دشواری داشته است.هر دو این شخصیت‌ها بسیار تاثیرگذار بوده‌اند و هر دو از ویژگی‌های اخلاقی بسیار بلندی برخوردار بوده و برای ما اهالی شورای کتاب کودک، هردو از بنیان‌گذاران این شورا هستند؛ بنابراین درود می‌فرستیم به تمامی آن ۳۹ نفری که در سال ۱۳۴۱ در کودکستان فرهاد، که توران میرهادی آن را مدیریت می‌کرد؛ این بنای قدرتمند و استوار را برای این سرزمین بنا نهادند.

یمینی‌شریف؛ خادم تعلیم و تربیت
ناهید معتمدی، استاد دانشگاه و عضو شورای کتاب کودک، دیگر سخنران این مراسم بود که با خواندن شعر آواز فرشتگان یمینی‌شریف، سخنرانی خود را آغازکرد و گفت: در روزهایی که بین صداهای خشن و در لابه‌لای کلمه‌های دشوار، مفاهیم پیچیده و سخت کودکی جایی نداشت و صدای کودک در میان چوب و فلک و ترکه و تنبیه گم شده بود؛ یارمهربان کودکان ایران خود کودکی از این سرزمین بود، که همواره در پی کشف معنای کودکی بود.عباس یمینی‌شریف دوست‌دار طبیعت بود.او از کودکی شعر می‌گفت و هنر خود را در خدمت تعلیم و تربیت قرار داد.آنقدر قدرتمند عملکرد که چارچوب آهنی و رسمی دیرین آموزش و پرورش را کم کم طبیعی‌تر کرد.او احساساتش را در لابه‌لای عبارت‌های خشک کتاب‌های درسی گنجانده و کودکان نیز کم کم شیرینی و حلاوت آموزش را تجربه کردند.
او ادامه داد: یمینی‌شریف طبیعت را که جزئی از وجود کودکان بود، در کتاب‌های درسی کاشت و در کنار کتاب‌های درسی طبیعتی دیگر آفرید.شیوه کار یمینی‌شریف آموختن برای زیستن بود.او مفاهیم آموزشی را برای کودکان به شعر بیان کرده، چون می‌دانست ریتم و آهنگ در یادگیری معجزه می‌کند.یمینی‌شریف ذوق کودکان به بازی را احساس می‌کرد و موضوع اصلی شعرش برقراری ارتباط شاد با مخاطب کودک و نوجوان است.
معتمدی در بخش دیگری از سخنان خود بیان کرد: استفاده از زبان و موسیقی روشی است که یمینی‌شریف آن را پایه‌ریزی کرد و مفاهیم اشعار او با نیازهای روانی کودکان این روزگار نیز هماهنگ است.اشعار او نوعی گفت‌وگو و کارهای تربیتی او نو و همه‌زبانه است.شعرها یا نظم‌های می‌سراید که موضوع آنها لحظه لحظه دنیای کودکان است؛ چنان با آنها خو دارد، که در کتاب‌های درسی راه پیدا می‌کند و نسل‌ها آنها را زمزمه می‌کنند.
این عضو شورای کتاب کودک ضمن بیان اینکه اشعار یمینی‌شریف بازخوانی طبیعت است، اظهار کرد: او سه موضوع ایران، طبیعت و کودک را در آثارش از یاد نمی‌برد.عباس یمینی‌شریف صادقانه و با عشق، همه زندگی و بضاعت خود را به کودکان و نوجوانان ایران تقدیم کرده است.

یمینی شریف؛ آفریننده خاطرات جمعی ایرانیان
در ادامه علی‌اصغر سیدآبادی، مشاور وزیر ارشاد و عضو شورای کتاب کودک و نوجوان به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: مرحوم یمینی شریف از چهره‌های بزرگ و موثر فرهنگ و هنر سرزمین ما است.دلایل متعددی هست که ما ایشان را جزو این چهره‌های بزرگ می‌دانیم؛ اما در میان همه کارهای بزرگی که کرده؛ به دو اعتبار می‌توانیم او را متمایز کنیم؛ یکی اعتبار بنیان‌گذاری است، که یمینی‌شریف از اولین چهره‌هایی است که در شکل‌گیری نهادهای مربوط به ادبیات و کتاب کودک و نوجوان موثر بوده است.دومین اعتبار این است که او از معدود آفرینندگان خاطرات جمعی ما ایرانیان است.
سیدآبادی ضمن بیان اینکه کمتر ایرانی است که شعری از یمینی‌شریف به یاد نداشته باشد؛ اضافه کرد: معمولاً آدم‌هایی که نقش بنیان‌گذاری دارند، اول راهی هستند که ما در انتهای آن قرار داریم.آن‌ها راه نکوبیده و پر سنگلاخی که انتهای آن مشخص نیست، را شروع می‌کنند و جلو می‌آیند.ما هم در طول زمان از تجربه‌های آنها استفاده می‌کنیم و آن راه را کامل می‌کنیم.بنابراین اگر از منظر یافته‌های امروز، این راه را نقد کنیم، بی‌انصافی و نادیده گرفتن ارزش تاریخی کاری است که این بزرگواران انجام داده‌‌اند.

مشاور وزیر ارشاد در بخش دیگری از سخنان خود گفت: از کارهای مهمی که یمینی‌شریف از پیشگامان آن است؛ نشریه، روزنامه و مجله‌نگاری برای کودکان و نوجوانان است؛ که کار در این حوزه و فعالیت‌هایی که در آموزش و پرورش داشته، بر تلقی او از شعر هم جهت داده؛ بنابراین ممکن است با تلقی که ما امروز از شعر کودک و نوجوان داریم فرق داشته باشد.
او ادامه داد: یمینی‌شریف بیشتر از اینکه به جنبه‌های زیبایی‌شناسانه شعر نگاه کند، به جنبه کاربردی آن نگاه کرده است؛ که از دلایل آن شروع کار او با مدرسه و مجله است. و در این حوزه موفق هم هست.در کنار همه این‌ها، یک جنبه مهم کار یمینی شریف، ایستادگی و پایداری در کار کودکان است؛ برای همین است که بعد از گذر از فراز و نشیب‌های مختلف فکری و تحولات سیاسی و اجتماعی، دوباره می‌توانیم او را ببینیم و تجربه‌های او را بازآفرینی کنیم؛ به‌خصوص که این استمرار و پایداری، با یک نوع ایران‌دوستی همراه می‌شود.

سفرنامه‌نویسی برای کودکان
در ادامه مراسم یک نمایش خیمه شب بازی با موضوع عباس یمینی‌شریف اجرا شد و پس از آن، مسعود ناصری، مدیر موزه عروسک و فرهنگ ایران، استاد ادبیات و پژوهشگر اقوام و از اعضای شورای کتاب کودک به ایراد سخنرانی پرداخت و ضمن بیان خاطره ساخت عروسک یمینی شریف در موزه عروسک‌های ملل، گفت: سال‌ها کودکان از این طریق با یمینی‌شریف آشنا می‌شدند؛ اما بعد از مدت‌ها به این فکر افتادیم که باید دنبال چیز دیگری برای معرفی یمینی‌شریف در موزه عروسک‌های ملل باشیم.طی جست‌وجو در آثار او کتابی پیدا کردم، که با هدف موزه عروسک‌های ملل، یعنی آشنایی کودکان با تنوع فرهنگی خودشان و ملل هم‌خوان بود.
او ادامه داد: کتاب «دنیاگردی جمشید و مهشید»، از کتاب‌های یمینی‌شریف است، که شاید خیلی مهجور مانده، خیلی‌ها آن را نخوانده و شناختی از آن ندارند؛ ولی اولین کتابی است که در حوزه سفرنامه‌نویسی برای کودکان با این دقت و جزئیات در سال ۱۳۳۲ نوشته شده است.
ناصری با بیان اینکه کتاب «دنیاگردی جمشید و مهشید» چراغ راه ما در موزه عروسک‌های ملل بوده و خواهد بود؛ عنوان کرد: زنده و معرفی شدن این کتاب، امروز خیلی می‌تواند به ما کمک کند.آنچه که خیلی مهم است؛ تاکید یمینی‌شریف بر بازی، شادی و لذت در این کتاب است.او در این کتاب برای اینکه عناصر فرهنگی را منتقل کند، از قدرت روایت و قصه استفاده کرده و بر استقلال کودک تاکید می‌کند.
او در پایان ضمن برشمردن اطلاعاتی که کودکان در کتاب «دنیاگردی جمشید و مهشید» یاد خواهند گرفت، عنوان کرد: در این کتاب اطلاعات فرهنگی مناطق مختلف جهان، بسیار با دقت ترسیم شده، که حتی برای من مربی بسیار آموزنده بود.امیدوارم که این کتاب متناسب با کودک امروز بازنویسی شود؛ هرچند که هنوز بعد از ۶۰ سال کاملاً قابل فهم و استفاده است.

توجه یمینی‌شریف به دانستن و توانستن  
در ادامه این برنامه اسدالله شعبانی، نویسنده و شاعر کودک ضمن اشاره به صلح به‌عنوان یکی از مفاهیم اصلی شعر یمینی‌شریف، گفت: دو کلمه توانستن و دانستن، که دو بال فرهنگ ایران زمین است، از عناصر اصلی شعر او است و این دو فعل و کلمه را در همه شعرهای یمینی‌شریف می‌بینیم.او در سایه این فرهنگ، غنچه‌های ایران را با دستاوردهای آموزشی جدید گره زده و برای بچه‌های ایران‌زمین غذاهای فرهنگی مناسبی فراهم کرده است.
شعبانی ضمن قرائت برخی از ابیات یمینی‌شریف، که در آن شادی را در خانه ایرانی دنبال می‌کند؛ اظهار کرد: صدای صلح و دوستی از آغاز تا پایان در شعر او بلند بود.شعرهای او همه سرشار از ایمان به آینده بهتر، شادی و تندرستی و دو واژه دانستن و توانستن است؛ که از این نظر به گمان بنده او در مسیر فردوسی بزرگ قرار گرفته است، چون این دو واژه بن‌مایه شعرهای شاهنامه هم هست.
او در ادامه از ورود الفاظ بیگانه و غیرفارسی به کتاب‌های درسی و ساختار زبان فارسی گلایه کرد و افزود: از ویژگی‌های نثر یمینی‌شریف سادگی و پرهیز از استفاده از عبارات غیرفارسی بود.ما هم باید مانند یمینی‌شریف در حفظ و نگهداری زبان فارسی کوشا باشیم؛ چون بزرگ‌ترین گنجینه و هویت ما است.

در ادامه این نشست دکتر لیلا میرزایی از گروه شعر شورای کتاب کودک، مقاله‌ای با عنوان بازتاب چند زبانی در داستان‌های بلند عباس یمینی شریف براساس نظریه چند زبانی باختین ارائه کرد و به تشریح عناصر داستانی داستان‌های بلند یمینی‌شریف از منظر این نظریه پرداخت.

پدر از زبان پسر
در پایان این برنامه هم هومن یمینی‌شریف، فرزند عباس یمینی‌شریف ضمن قدردانی از عوامل برگزاری این مراسم گفت: من پدرم را خیلی دوست داشتم، این دوست داشتن علاوه‌بر رابطه پدر و پسری، به این خاطر بود که او بسیار مهربان و منصفانه با کودکان برخورد می‌کرد.همیشه حرف‌هایش را خوب گوش می‌کردم و همین حرف‌ها، بعدها در زندگی من بسیار موثر افتاد.
او ادامه داد: عباس یمینی شریف غیر از اینکه پدرم بود، مدیر مدرسه من و نویسنده اولین کتابی که در کلاس اول خواندن هم بود.غیر از آن شاعر شعرهایی بود که ما می‌خواندیم و مجله کیهان بچه‌ها را هم برای ما به ارمغان آورد.پدر من تمام این نقش‌ها را برای من داشت، که علاوه‌بر آن روزها، بعدها هم در زندگی من موثر بود.
یمینی‌شریف در بخش دیگری از سخنان خود گفت: پدر من کارهای فرهنگی زیادی انجام داد، ولی زندگی امثال پدر من، چیزی بیشتر از جمع ماندن ما بود؛ من بیشتر دوست دارم آن زندگی آنها مورد توجه قرار گیرد.پدر من سختی‌ها و رنج‌های فراوانی کشیده، که هر کدام از آنها به‌تنهایی، قادر بود یک فرد را از پای درآورد؛ اما آنچه ایشان را جلو برد، توجه به یک سری ارزش‌ها بود، که برای او اصل قرار داشت.مثلاً نصیحت مادرش که هر چیز بدی را به یک هدف بزرگ و موثر تبدیل کند؛ این‌ها چیزهایی است که ما باید از زندگی آنها یاد بگیریم و این بزرگداشت‌ها این موارد را به یاد ما می‌آورد.