مراسم رونمایی از کتاب «هنر گره‌‌سازی در معماری و درودگری» اثر مرحوم جواد شفائی به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و با ‏مشارکت فرهنگستان هنر، چهارشنبه ۲۱ آذرماه ۱۳۹۷ در فرهنگستان هنر برگزار شد.

در این مراسم علیرضا اسماعیلی، سرپرست فرهنگستان ‏هنر؛ دکتر حسن بلخاری قهی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ دکتر مهدی حجت، عضو هیأت مدیره انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ مهندس سیدمحمد ‏بهشتی، عضو شورای عالی سازمان میراث فرهنگی و مهدیه شفائی دختر مولف کتاب به ایراد سخنران پرداختند.‏

توجه فرهنگستان هنر به اشاعه هنرهای سنتی ایران
علیرضا اسماعیلی سرپرست فرهنگستان هنر درابتدای این جلسه گفت: «یکی از مهمترین وظایف ذاتی فرهنگستان هنر حمایت و ‏اشاعه هرچه بیشتر هنرهای سنتی ایران به ویژه در حوزه سنت معماری است.» اواضافه کرد:« وقتی جناب آقای دکتر بلخاری رییس ‏محترم انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به ما اطلاع دادند که یک اثر ارزشمند درحوزه معماری اسلامی ‏‎–‎‏ ایرانی تحت عنوان« کتاب هنر ‏گره سازی در معماری و درودگری اثر مرحوم جواد شفائی» توسط این انجمن منتشر شده وپیشنهاد کردند که این اثر درفرهنگستان ‏هنر رونمایی شود؛ ازاین پیشنهاد استقبال کردیم، این کتاب یکی از آثار ارزشمند در حوزه معماری اسلامی است که به همت این ‏انجمن منتشر شده است.» اودرپایان سخنان خود گفت:«تلاش ما براین است که فرهنگستان هنر همواره پایگاهی باشد برای ‏ارتباط و تعامل بیشتر با نهادها و موسساتی که درحوزه فرهنگ و هنر کشور فعالیت می کنند.»‏

اثرمرحوم شفائی محصول تئوری و تجربه است
درادامه این نشست حسن بلخاری به ایراد سخن پرداخت و گفت:«از فرهنگستان هنر بسیار سپاسگذارم که این نشست فرهنگی را ‏برگزار کردند واز خانواده مرحوم شفائی تشکر می کنم که باماهمراهی و همکاری کردند؛ امیدوارم که ارتباط علمی و فرهنگی میان ‏انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و فرهنگستان هنر دائمی و مستمر باشد.» اودرادامه بااشاره به کتاب هنر گره‌‌سازی در معماری و ‏درودگری افزود: «موضوع این کتاب سه جلدی مرحوم شفائی که جلد اول آن در انجمن آثار ملی در سال ۵۶ چاپ شده و جلد سوم ‏آن در سال ۹۷ در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی چاپ شده است؛ محصول تئوری و تجربه است. این کتاب مانند رویکردهای ‏مرحوم لرزاده و پیرنیا است که دست‌شان در کار بود و ذهن‌شان در پرواز تا بین عمل و نظر، تألیف ایجاد کنند؛ چیزی که درحقیقت ‏نقطه گم‎ ‎شده میان صنعت و هنر و فنون و مسائل تئوری و نظری در جامعه ماست.» استاد دانشگاه تهران در ادامه سخنان خود به ‏تعریف «گره» در هندسه و جایگاه هندسه در عرصه هنرو معماری اشاره کرد و افزود:«درحقیقت «گره» از مولودات هندسه ‏است. بنابراین می توان گفت که «گره» از نتایج علم و حکمت هندسه است که در بخش‎ ‎‏‌های مختلف معماری و صنایع دیگر ما ‏حضور موثری دارد.» بلخاری ادامه داد:« نقشی که هندسه در هنر معماری و دیگر هنرهای ما دارد؛ شاید دیگر علوم نداشته ‏باشند.درحقیقت هندسه دراین حوزه ها هم اثر ساختاری  داشته است و هم تاثیرزیبایی‎ ‎شناختی.» استاد دانشگاه تهران در پایان ‏سخنان خود گفت:«بنده در کتاب فلسفه، هندسه و معماری تلاش کرده ام تا جایگاه هندسه را در میان سایر علوم نشان بدهم. ‏درحقیقت دانشی که می‎ ‎‏‌تواند ما را از محسوس به معقول برساند، هندسه است. از دیدگاه فلاسفه وحکما، «هندسه» ربط و نسبت ‏وثیقی با حکمت، فلسفه و مباحث عقلی خواهد داشت.» او تاکید کرد:«با توجه به آنچه بیان شد، باید تاکید کرد که هنر و معماری ‏اسلامی  بازتابی از عالم اعلی است و صرفا یک فرم نیست.»‏

توجه به اصطلاحات و اسامی نقوش ایرانی درکتاب ‏
سیدمحمد بهشتی شیرازی،دومین سخنران این نشست بود که به ایراد سخن پرداخت، او گفت:« وقتی ما از هنرهای اسلامی و آنچه ‏که در آثار دانشمندان ایرانی دراین حوزه شاهد هستیم سخن می گوییم بیشتر به جنبه‎ ‎‏‌های زیبایی‎ ‎‏ ‌شناختی و معنایی متوجه هستیم ‏وپرواضح است که با این نگاه درعالم اسلامی، هیچ کشوری به اندازه ایران در پدید آمدن آثار هنری نقش نداشته و فراوانی این اثار در ‏ایران، باعث شده تا کشور ما،گوی سبقت را از دیگر کشورهای اسلامی برباید.» اودرادامه با اشاره به کتاب مرحوم شفائی ‏گفت:«آنچه دراین اثر اهمیت دارد، توجه مولف به اصطلاحات و اسامی خاص نقوش ایرانی است. حتی اصطلاحاتی که نزد ‏استادان مرسوم بوده نیز در این کتاب مورد توجه قرار گرفته است.»‏
‏

اهمیت روح معنوی حاکم برآثار هنری ایرانی
سیدمحمدمهدی حجت هم دراین برنامه گفت:«نتیجه ای که ازانتشار وتوجه به کتاب مرحوم شفائی حاصل می شود این است که ما ‏به ثروت های ملی و بهره‎ ‎‏‌برداری و استفاده صحیح از آن بیشتر توجه کنیم.درحقیقت هنرمندان ما افرادی مجهّز به به سلاح ‏اعتقادات بودند که با آن به خلق اثر هنری می‌پرداختند،از این روست که با مشاهده آثار هنری ایرانی می توانیم، هندسه حاکم بر آن ‏را تجربه کنیم ؛ چیزی که کمتر در اثار هنری جهان به چشم می خورد و این مهم درحقیقت اوج جهان‌‏‎ ‎بینی معماری ایرانی – اسلامی ‏است.»اواضافه کرد:«آنچه امروز در هنر، تفکر وگرایش ما در درک میراث فرهنگی کشورمان و کیفیت زیست در این سرزمین اهمیت ‏دارد، توجه و عنایت به روح معنوی حاکم بر مجموعه آن فعالیت های هنری است که با هنر دیگر سرزمین ها متفاوت است.»‏

شفائی و بیان پیوند عمیق معماری با فرهنگ ایرانی
درپایان این نشست ،مهدیه شفائی دختر مرحوم جواد شفائی ضمن تقدیر و از حضور استادان معماری کشور و علاقه مندان به این ‏حوزه دراین برنامه به معرفی آثار و افتخارات مرحوم شفائی پرداخت و گفت:«آنچه در اقدام پدرم در تألیف این کتاب اهمیت دارد ‏این است که او به قدمت هنر معماری و درودگری در ایران و پیوند عمیق این هنر با فرهنگ ایرانی بسیار توجه و عنایت داشته ‏است.» پس از سخنان دختر مرحوم شفائی با حضور سخنرانان و سید محمود دعایی مدیرمسوول روزنامه اطلاعات و خانواده آن ‏مرحوم، از مجموعه سه جلدی «هنر گره‎ ‎‏‌سازی در معماری و درودگری» رونمایی شد.‏