گزارش مراسم بزرگداشت ادیب و اندیشمند مسیحی لبنانی، زنده‌یاد جرج جرداق

تاریخ ایجاد : چهارشنبه, ۱۰ دی ۱۳۹۳ بزرگداشت ادیب و اندیشمند مسیحی لبنانی، زنده‌یاد جرج جرداق، در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد. بزرگداشت ادیب و اندیشمند مسیحی لبنانی، زنده‌یاد جرج جرداق، شاعر، نویسنده، استاد ادبیات و فلسفه اسلامی در دانشگاه بیروت، از شیفتگان مولای متقیان، علی بن ابی‌طالب(ع) با حضور علما، استادان، فرهیختگان […]

تاریخ ایجاد :

چهارشنبه, ۱۰ دی ۱۳۹۳

1بزرگداشت ادیب و اندیشمند مسیحی لبنانی، زنده‌یاد جرج جرداق، در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

بزرگداشت ادیب و اندیشمند مسیحی لبنانی، زنده‌یاد جرج جرداق، شاعر، نویسنده، استاد ادبیات و فلسفه اسلامی در دانشگاه بیروت، از شیفتگان مولای متقیان، علی بن ابی‌طالب(ع) با حضور علما، استادان، فرهیختگان و دوستداران علم و دانش روز سه‌شنبه ۹ دی‌ماه ۱۳۹۳ در تالار اجتماعات شهید مطهری انجمن برگزار گردید.
در این مراسم که با حضور شخصیت‌های علمی و فرهنگی همچون دکتر موسوی گرمارودی، دکتر موقتیان، دکتر کریم نجفی، دکتر قهرمان سلیمانی، حجت‌الاسلام و المسلمین علی یونسی و علاقه‌مندان به علم و ادب برگزار شد، دکتر مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ حجت الاسلام والمسلمین سید هادی خسروشاهی، حجت الاسلام والمسلمین دین‌پرور، رئیس بنیاد نهج‌البلاغه؛ حجت‌الاسلام و المسلمین علی یونسی، دستیار ویژه رئیس جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی و دکتر ابوذر ابراهیمی ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به بیان دیدگاه‌های خویش نسبت به این استاد فرزانه پرداختند و مقام علمی و اخلاقی وی را تکریم کردند و در خاتمه استاد غلامحسین رضانژاد(نوشین) قصیده‌ای در مدح و منقبت حضرت علی‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السلام ایراد نمود.
دکتر مهدی محقق رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ضمن عرض تسلیت ایام شهادت امام حسن عسگری(ع) و تشکر و سپاسگذاری از حضار مجلس گفت: این مجلس برای بزرگداشت یک دانشمند مسیحی گرفته شده که کتابی تحت عنوان صوت العداله‌الانسانیه تألیف کرده و در آن به ذکر محامد حضرت علی(ع) پرداخته است.

2رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی سهم مسیحیان را در فرهنگ و تمدن اسلامی بسیار بزرگ داشت و گفت: مترجمان مسیحی بودند که آثار ارزنده پزشکی، ریاضیات و نجوم و سایر علوم را از زبان یونانی و سریانی به زبان عربی ترجمه کردند که از این ترجمه‌ها افرادی مانند ابن‌سینا و ابوریحان بیرونی و رازی استفاده نمودند و در رأس آنها فردی مسیحی به نام حُنین بن اسحاق بود که یک کتاب او را به نام «رساله حنین بن اسحاق الی علی بن یحیی فی ذکر ما ترجم من کتب جالینوس » -که کهن‌ترین فهرست در جهان اسلام درباره دوره ترجمه علوم و فنون است- من ترجمه کردم و در همین انجمن آثار و مفاخر فرهنگی منتشر شد.
حنین ابن اسحاق از علمای قرن سوم هجری برخی از آثار جالینوس طبیب معروف یونان را آورده و به زبان عربی ترجمه کرده است. ترجمه کتاب‌های جالینوس که به زبان یونانی و سریانی بود؛ وقتی به زبان عربی ترجمه شد، مورد استفاده رازی، ابن‌سینا و علی بن عباس اهوازی قرار گرفت و این نتیجه زحمت این مرد مسیحی بود. محمد بن زکریای رازی در قسمت‌هایی از کتاب الکناش المنصوری از پزشکان یونانی نقل قول می‌کند. رازی که خود مستقیما نمی‌توانست از کتاب‌های یونانی استفاده بکند، او از ترجمه کتاب‌هایی که در رساله حنین ابن سحاق آمده بهره برده است. از همین جهت است که ما می‌بینیم که حنین ابن اسحاق مسیحی جزو علمای اسلامی شمرده شده است.
دکتر محقق در ادامه افزود: در کتاب ملل و نحل شهرستانی آمده که در کنار علمای اسلام مانند ابونصر فارابی، ابن‌سینا و یعقوب ابن اسحاق کندی، حنین ابن اسحاق المسیحی را ذکر کرده است غیر مسیحی می‌تواند در ردیف علمای اسلام باشد. زیرا کسانی که به فرهنگ و تمدن اسلامی و به باروری علوم در اسلام خدمت کردند ، اینها جز علمای اسلام شناخته می‌شوند. ما نمی‌گوییم “علماء المسلمین”، زیرا اگر کلمه «مسلمین» بگوییم  باید مسلمان باشد. اما اگر بگوییم “من علماء الاسلام” که عبدالکریم شهرستانی در کتاب خود «ملل و نحل” آورده و او را در ردیف ابن‌سینا و فارابی ذکر کرده، گفته است “من علماء الاسلام حنین ابن اسحاق المسیحی.»
بنابراین کوششی که اینها در بارور ساختن فرهنگ و تمدن اسلامی کرده‌اند، قابل تقدیر است. ما تا وقتی درِ علم را بر روی خود ببندیم، هیچ‌وقت به جایی نمی‌رسیم. یکی از امتیازات فرهنگ اسلامی این بود که درِ علم را باز کرد. از زبان‌های مختلف ازجمله زبان پهلوی، سانسکریت، یونانی، سریانی علوم را ترجمه کردند و این تمدن علمی درخشان را بوجود آوردند. از این جهت است که می‌بینیم هیچ دری از علم در تمدن اسلام بسته نبوده است و حتی پیامبر اکرم(ص) به زید بن ثابت امر می‌فرمایند که باید برود زبان سریانی و عبری را یاد بگیرد تا بتواند با مسیحیان و یهودیان گفتگو داشته باشد.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی درباره این که مسیحیان سهم بسزایی در گسترش پزشکی اسلامی داشته‌اند که در ادبیات فارسی هم منعکس شده است، گفت:  کلمه «ترسا» که به معنی «مسیحی» است به معنی «پزشک» در ادبیات فارسی به کار برده شده است. این شعر  که می‌گوید: ” تو را ترسا همی‌گوید که در صفرا مخور خلوا” مصداق آن است. ترسا به تو دستور می‌دهد یعنی پزشک به تو دستور می‌دهد که اگر مزاج صفرا داری، از خوردن شیرینی خودداری کن.
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: دانشمندان ایرانی همیشه به مسیحیان با احترام نگاه می‌کردند و حتی آن مسئله‌ای هم که مایه امتیاز اسلام و مسیحیت است یعنی توحید اسلام که یگانگی خداوند است و مسیحیان قایل به تثلیث هستند و این را مسلمانان توجیه و کوشش می‌کردند که اختلاف را بر دارند. مثلاً ناصرخسرو در کتاب «جامع‌الحکمتین» خود می‌گوید که حضرت عیسی(ع) گفت که من  به آسمان پیش پدرم می‌روم و پدرم در آسمان است و می‌گوید که مقصود او همین بود که نفس جزیی من، متصل به اصلش می‌شود و این همان مضمون آیه شریفه “یا ایتها النفس المطمئنه ارجعی الی ربک راضیه مرضیه” و این یعنی بازگشت به اصل می‌کند.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در ادامه افزود: همه کوشش دانشمندان اسلامی این بوده که وحدت را  ایجاد کنند. بسیاری از شعرای ما به مسائل مسیحیت عالم بودند ازجمله خاقانی که قصیده‌ای به نام «ترسائیه» دارد که در آن اصطلاحات مسیحیت را به کار برده است .
فلک گژ رو ترست از خط ترسا                                مرا دارد مسلسل راهب آسا
مرحوم جَرج جرداق وقتی کتاب صوت عدالت انسانیه را نوشت در عالم اسلام و خارج از آن بسیار سرو صدا کرد زیرا  یک نفر مسیحی به فضایل و محامد حضرت علی بن ابی طالب (ع) پرداخته است.حضرت علی(ع) اولین کسی بود که دین اسلام را قبول کرد، در تمام جنگ‌ها و غزوات پیامبر اکرم (ص) یار و یاور او بود، حتی در جنگ‌هایی که دیگران اظهار عجز می‌کردند و پیامبر اکرم (ص) دستور می‌‌داد که بروند و جنگ کنند. پیغمبر (ص) فرمود: من  پرچم را به دست کسی می‌دهم که او دوست خداوند و رسول خداوند است و خدا و رسول هم او را دوست دارند. وقتی در جنگ دیگران عاجز می‌شدند، حضرت داوطلبانه وارد میدان جنگ می‌شدند.
دکتر محقق گفت: زمانی که حضرت خانه‌نشین بودند،یکی از دشمنانشان وارد شد، جسارت ورزید و اهانت  به حضرت کرد و کلمه لیئم را برای حضرت به کار برد . بعد در زمان خلافت، کسانی که این اهانت را شنیده بودند، آن فرد را به حضور حضرت آوردند. همه انتظار داشتند که حضرت حداقل همان اهانتی را که به او کرده  به او بکند ولی حضرت فقط فرمودند: من تو را نبینم. حتی ابن ابی‌الحدید معتزلی از اهل سنت نیز می‌گوید که حضرت به این جمله چیزی اضافه نکرد.
دکتر محقق در پایان اظهار داشت: این باعث افتخار مسلمانان است که یک مسیحی کتابی درباره حضرت علی(ع) بنویسد.

3دکتر ابوذر ابراهیمی ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از دیگر سخنرانان این مراسم بود . وی گفت: جرج جرداق، بزرگ‌ترین، مهم‌ترین، زیباترین و ماندگارترین آثار خود را درباره امام علی (ع) و همچنین نهج‌البلاغه به تمدن بشری تقدیم کرده است. بدون شک؛ جرج جرداق، با توان علمی و بلاغت ادبی که داشت، در پدید آوردن دو موسوعه ماندگار «امام علی صوت العداله الانسانیه» و «روائع نهج‌البلاغه» نام خود را بر تارک ادبیات عرب، حک کرد و تا مکتب شیعه و پیروان امیرالمؤمنین (ع) پا برجا باشند، یاد او هم زنده نگاه داشته خواهد شد.
ابراهیمی‌ترکمان در توصیف شخصیت جرج جرداق، اظهار کرد: جرج جرداق در ذات و جوهر، برخوردار از ذوق ادبی بود. وی در دوران مدرسه، بدون توجه به کلاس‌های درس، کتاب «مجمع البحرین» شیخ ناصیف یازجی و دیوان شعر متنَبّی را با خود به صحرا می‌برد و اشعار این بزرگ‌ترین شاعر عرب را که به حافظ شعر عربی شناخته می‌شود می‌خواند.
وی ادامه داد: سال‌ها بعد که مدرسه را تمام کرد، ترجیح داد که در دانشکده البطریرکیه در بیروت که مهم‌ترین مرکز آموزش علمی ادبیات عرب آن روزها بود، ادامه تحصیل دهد. اساتید وی در این دانشکده رئیف خوری، ادیب مشهور و علامه فؤاد افرام البستانی، مؤسس دانشگاه لبنان و مرجع بزرگ زبان و ادبیات عرب بودند و در همین اثنا و در هجده سالگی، نخستین کتابش را با عنوان «واگنر و زن» را نوشت که مورد استقبال زیادی قرار گرفت.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، همچنین گفت: به نظر می‌رسد آشنایی او با شخصیت امام علی (ع) از طریق مطالعه نهج‌البلاغه که برادر بزرگ‌ترش به او هدیه کرده بود، باشد. مطالعه نهج‌البلاغه چنان در روح و روان جرج جرداق تأثیرگذار بود که در انعکاسی از گرایش حق‌طلبی و ظلم ستیزی وی، امام علی (ع) را صدای عدالت انسانی یافت و از لابه‌لای صفحات نهج‌البلاغه، به زوایای ناشناخته شخصیت بی‌مثال امیرالمؤمنین دست یافت و بدین ترتیب خالق اثری ماندگار و بی‌نظیر شد که سال‌ها تجدید چاپ و به زبان‌های مختلف ترجمه و منتشر می‌شود و خواهد شد.
وی سخنان خود را اینگونه ادامه داد: هر چند این اثر ارزشمند مانند هر اثر فکری دیگر موافقت‌ها و مخالفت‌هایی را در پی داشت؛ اما موافقت‌ها و به ویژه تأیید علما و مراجع بزرگ، چنان شهرتی برای کتاب و کاتب رقم زد که جاودانگی برای جرداق و اثر گرانقدرش، نتیجه طبیعی آن است.
ابراهیمی‌ترکمان افزود: از جمله بزرگان بسیاری که جرج جرداق و اثر ناب او را تحسین کرده‌اند، مرحوم شیخ محمد جواد مغنیه، مرحوم آیت‌الله سید محسن حکیم و مرحوم حضرت آیت‌الله العظمی بروجردی هستند.
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین در خصوص بررسی شخصیت جرداق، اظهار کرد: همزیستی اتباع ادیان و مذاهب در نقاط مختلف دنیا وجود دارد و البته ثمراتی هم داشته است؛ اما ظهور و بروز آثار این نوع همزیستی در لبنان در سطحی بسیار والاتر و ارزشمندتر نمود داشته و دارد و جرج جرداق در این باره، تنها یک نماد است از بروز و ظهور پدیده‌ای حاصل از حالتی فرهنگی و تمدنی که از خلال آن نخبگان و فرهیختگانی مسیحی که قلم و استعداد علمی و ادبی خود را برای خلق آثاری بی‌بدیل در مدح و توصیف پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) به کار گرفته‌اند.
وی افزود: جرج جرداق تنها مسیحی شیفته اسلام و اهل بیت (ع) نیست. فقید بزرگوار بولس سلامه، ادیب و شاعر نام‌آور و قاضی طائفه مسیحی لبنان، مرحوم عالی مقام سلیمان کتانی، از جمله دیگر ادیبان مسیحی در لبنان هستند که آثار ماندکاری در وصف امیرالؤمنین و اهل بیت (ع) دارند و جالب است که مورد تأیید و اکرام بزرگان شیعه هم قرار گرفته‌اند.
ابراهیمی‌ترکمان، سخنان خود را اینگونه به پایان رسانید: باید تأکید کنم در زمانه‌ای که ابرهای کژاندیشی، به نام دین آسمان جهان ما را تیره کرده است، بیش از پیش به فرهنگی که جرج جرداق و امثال او را به بشریت هدیه می‌کند نیازمندیم. جرج جرداق و دیگرانی همچو او نه فقط ادبا، شعرا و اهل قلمی هستند که تمجیدشان می‌کنیم؛ بلکه الگوهای رفتاری برای ساخت جهانی بهتر و عاری از خشونت و تندروی‌اند.

5در ادامه پیام آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به این مراسم به شرح زیر قرائت شد: فاضل فرزانه جناب آقای دکتر محقق رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی اقدام به‌جا و مبارک جنابعالی و همکاران ارجمندتان به منظور تجلیل و تکریم از چهره ماندگار ادیب آگاه و شجاع اندیشمند مسیحی لبنانی فقید فرهیخته زنده‌یاد جرج سمعان جرداق که مفتخر به شیفتگی و محبت به ساحت والای یگانه دوران معجزه، جاوید پیامبر پس از قرآن مجید امام علی‌بن ابی‌طالب علیه‌السلام اقدامی شایسته و قابل تقدیر بود.

او موفق شد با اثر جاوید خود هم صدای عدالت انسانی آن حضرت را به گوش تشنگان عدالت و انسانیت برساند و هم علی(ع) را فراتر از مرزهای جغرافیایی و تقسیمات دینی و گرایشهای مذهبی نشان داده و همگرایی وحدت مکاتب وحیانی به ویژه اسلام و مسیحیت را که نیاز فعلی جامعه جهانی است به نمایش بگذارد. خداوند به شما فرهیختگان به پاس این حرکت ارزشی و آن فقید سعید جزای خیر مرحمت فرماید.

4حجت الاسلام والمسلمین سیدجمال‌الدین دین پرور رئیس بنیاد نهج‌البلاغه سخنران دیگر این مراسم گفت: برخی می‌گویند ایشان شیعه شده‌اند. ولی به عنوان فردی مسیحی در نقش مسیحیت تفاوت و امتیاز مسیحیان باید به بهترین کلام که کلام خداوندی است رجوع کرد که می‌فرمایند در سوره مائده آیه ۸۲ـ و لتجدن اقربهم موده للذین آمنوا الدین قالوا انا نصاری ذلک به انّ منهم قسیسین ورهبانا و انهم لایستکبرون که به صراحت خداوند در قرآن می‌فرماید مسیحیان به مسلمانان نزدیک هستند و ۳ صفت برای آنها ذکر می‌فرماید این سه نکته عالم بودن و رهبان بودن و این است که انهم لایستکبرون که ایشان اهل تکبر و خودپرستی نیستند که این خود از گرفتاریهای بزرگ بشر است. من در جلسه غیر رسمی و دوستانه جرداق را دیدم که به زبان شعرو نثر نمی‌توانست عشق خود را به علی (ع) کتمان کند. این امر قطعاً باعث نجات و رستگاری او خواهد بود. خبرنگاری در لبنان از ایشان پرسید. شما چگونه به امام علی (ع) ارادت دارید؟ جرداق گفت که این کتاب آیا کافی نیست اگر بخواهم در یک جمله بگویم. علی عنصر عالم آفرینش، نمونه فکر انسانی و از نوامیس شایسته عالم و فردی فرازمانی و فرامکانی است. امام علی (ع) فرمود: من حداقل ۳ کار را در دوران خلافتم انجام دادم.

تأمین سرپناه، تقسیم نان گندم و آب سالم برای همه مردم که به نظر من اکنون در کشورهای پیشرفته نیز کسی نمی‌تواند چنین چیزی را ادعا کند.

6حجت‌الاسلام والمسلمین سید هادی خسروشاهی نیز در سخنان خود درباره چگونگی نگارش کتاب گفت: ادعای کمونیست بودن جرج جرداق یک تهمت واهی و بی‌اساس بود که برای جلوگیری از نشر کتاب و پذیرش آن از سوی نسل جوان مطرح شد. اصولاً آیا معقول است که یک کمونیست هوادار مارکسیسم سال‌ها با تلاش و کوشش خستگی‌ناپذیر فرهنگنامه‌ای درباره یک شخصیت و رهبر اسلامی تهیه و تنظیم کند. وی با مخاطب قراردادن بنیاد نهج‌البلاغه گفت: اگر امکان دارد این ۵ جلد را تلخیص و در پنج جلد کوچک به مردم ارائه کنند. وی در پایان گفت: روزی از جرداق به صورت ضمنی پرسیدم آیا شیعه شده‌ای؟ او گفت: ارتدوکس هستم ولی همچنان شیعه علی هستم چون علی یعنی اخلاق.

در این مراسم دکتر علی موسوی گرمارودی نیز شعر سپید خود درباره امام علی(ع) را قرائت کرد.

نامه رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام به جناب آقای دکتر مهدی محقق مبنی بر برگزاری همایش بزرگداشت ادیب و اندیشمند مسیحی لبنانی، زنده‌یاد جرج جرداق

scan0001