گزارش تکمیلی بزرگداشت دکتر بدرالزمان‌ قریب، زبان‌شناس و سغدی پژوه برجسته

بزرگداشت بانوی‌ دانشمند دکتر بدرالزمان‌ قریب، زبان‌شناس و سغدی پژوه برجسته، در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

بزرگداشت بانوی‌ دانشمند دکتر بدرالزمان‌ قریب زبان‌شناس و سغدی پژوه برجسته، استاد دانشگاه تهران، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بانی‌ نخستین‌ کرسی‌ آموزش‌ زبان‌ سغدی‌ در ایران‌، عصر روز شنبه ۸ آذر‌ماه ۱۳۹۳ در محل انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار گردید.
در این مراسم که با حضور شخصیت‌های علمی و فرهنگی همچون دکتر فتح‌الله مجتبایی، حجت‌الاسلام و المسلمین هادی خامنه‌ای، حجت‌الاسلام و المسلمین علی یونسی و علاقه‌مندان به علم و ادب برگزار شد، دکتر مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ جناب آقای دکتر غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ دکتر ژاله آموزگار، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ دکتر زهره زرشناس، استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ دکتر حسن رضایی باغ‌بیدی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و استاد دانشگاه تهران به بیان دیدگاه‌های خویش نسبت به این استاد فرزانه پرداختند و مقام علمی و اخلاقی وی را تکریم کردند.

دکتر مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ضمن عرض تشکر از حضار گفت: ما برای تکریم و تعظیم یکی از چهره‌های درخشان علمی این مملکت در این مجلس شریف حاضر شده‌ایم.
دکتر محقق خاندان قریب را از خاندان برجسته علم برشمرد و گفت: چون جد ایشان شمس‌العلمای قریب از علمای بزرگ این مملکت بودند که نه تنها در ادبیات فارسی بلکه در ادبیات عربی استادی کم نظیر بودند.
وی در ادامه افزود: مرحوم شمس‌العلمای گرکانی قریب که تا به حال به عنوان یک ادیب شناخته می‌شد و کتاب ابدع‌البدایع و قطوف‌الربیع را تألیف کرد که هیچ‌کس گمان نمی‌کرد که ایشان تسلط به ادبیات عرب دارد و یکی از دشوارترین علوم اسلامی یعنی اصول فقه را به شعر عربی درآورد که به همت خانم دکتر قریب با مقدمه اینجانب به چاپ رسید و در پایان آن یک قصیده غرایی در مدح حضرت عبدالعظیم(ع) به زبان عربی سروده‌اند، و این بُعد شمس‌العلما ناشناخته بود. شمس‌العلما کسی بود که وقتی از دارالفنون بازنشسته شد، بدیع‌الزمان فروزانفر را به جای خود  معرفی کرد.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی درباره خانم قریب گفت: دکتر بدر‌الزمان قریب استاد دانشگاه‌های مختلف از جمله پهلوی شیراز و دانشگاه تهران بود و سالها در محضر اساتید برجسته ایران مانند بدیع‌الزمان فروزانفر، مدرس رضوی و جلال‌الدین همایی و استادان خارجی همچون پروفسور هنینگ و پرفسور مارک درسدن در امریکا تلمذ کرد. هنینگ از دانشمندان و زبان‌شناسان برجسته و درجه یکی بود که کشف کرد که قابوس‌نامه‌ای را که به عنوان قابوس‌نامه اصیل به یکی از موزه‌ها در آمریکا فروخته بودند، جعلی است و جعل آن بعد از سال ۱۳۲۱ بوده است یعنی بعد از تألیف کتاب سبک شناسی مرحوم ملک‌الشعرای بهار. به علت این‌که کلمات پهلوی را که مرحوم بهار سهواً نادرست ذکر کرده بود، در این قابوس‌نامه نیز آمده بود. و بعد وقتی که این قابوس‌نامه را برای موزه بزرگ امریکا خریده بودند، صاحبان آن موزه اعلام جرم بر علیه هنینگ کردند و او گفت مینیاتورها و تصاویر آن را به آزمایشگاه ببرند. در آزمایشگاه بود که کشف شد ایشان درست می‌گفتند و آن رنگ و شنگرف و لاجوردهایی که به کار برده شده، قدیمی نیست.

عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه خانم دکتر قریب را متخصص زبان‌های باستانی ایران دانست و گفت: ایشان در زبان پارسی کهنه و پارسی میانه که همان زبان پهلوی باشد تخصص دارد.
وی افزود: ما توجه به زبان پهلوی نداشتیم، زیرا این زبان به اشتباه به خاندان پهلوی نسبت داده شده در حالی که ربطی به این خاندان ندارد و زبان قدیمی ایران باستان بوده است و ایرانیان قدیم در زمان ساسانیان به آن تکلم می‌کردند. کلمه «پهلوی» همان کلمه‌ای است که در شعر حاج ملاهادی سبزواری هم آمده که می‌گوید: حکمای پهلوی که شیخ اشراق از آن‌ها تعبیر به اندیشمندان و حکمای خسروانی می‌کند، معتقد بودند که وجود مانند نور است و همان‌طور که نور شدت و ضعف دارد، وجود هم شدت و ضعف دارد. نور چراغ و شمع را هم نور گویند تا برسد به قول سهروردی انوار قاهره و انوار اسپهبدیه  که منتهی به نورالانوار می‌شود که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «الله نور السماوات و الارض».
در کتاب حکمت‌الاشراق شیخ شهاب‌الدین سهروردی آمده که ایرانیان قدیم را بی جهت به شرک منصوب می‌کردند. ایرانیان قدیم آن‌چه را که یونانیان واجب‌الوجود می‌گفتند، این‌ها نورالانوار می‌گفتند و در برابر آن ظلمت بود. یعنی واجب‌الوجود، نور مطلق یا همان نورالانوار است و آن‌چه غیر از واجب‌الوجود است یعنی ممکن‌الوجود، این‌ها ظلمت هست.
شیخ شبستری می‌گوید:

سیه‌ رویی ز  ممکن  در  دو عالم                              جدا هرگز نشد والله اعلم

شیخ اشراق هم می‌گوید ایرانیان قدیم که موحد بودند و  خدا یگانه را می‌پرستیدند و از آن تعبیر به نورالانوار می‌کردند،آنها را با کفرت‌المجوس و الحاد مانی نباید ما اشتباه کنیم. بنابراین این یکی از ویژگی‌های این ملت است که آنها سند دوگانه‌پرستی را به ما نسبت می‌دهند، چنین چیزی نبوده است. کتاب حکمت‌الاشراق سهروردی و شرحش که از قطب‌الدین شیرازی هست این مسأله را تأیید می‌کند.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با تأکید بر این‌که استاد قریب هم فضایل کسبی دارد و هم فضایل موروثی و فضایل موروثی را از جدشان مرحوم شمس‌العلمای گرکانی استاد بزرگ ادبیات و عربی‌دان درجه یک گرفته‌اند، گفت: اصول فقه از علومی بسیار دشوار است و در چهارصد سال اخیر  علمای ایران هر یک خود را به این علم مشغول داشتند مثل میرزای قمی که کتاب قوانین‌الاصول را نوشته یا شیخ انصاری کتاب فرائدالاصول و آخوند ملا محمدکاظم خراسانی که کفایه‌الاصول را نوشته است. خود اصول علم مشکلی هست و آن ترکیبی است از منطق و زبان‌شناسی و این را مرحوم شمس‌العلمای گرکانی به شعر عربی درآورده که من آن را برای بعضی از دانشمندان معاصر فرستادم، همه در شگفت بودند و این به همت خانم دکتر قریب بود که وسایل چاپ آن کتاب را فراهم کردند که این دانشمند ناشناخته به دنیای علم معرفی شد.
دکتر محقق در ادامه گفت: بایستی از خانم دکتر قریب که همت خود را به کسب علم و زبان‌های قدیمی خصوصاً زبان سغدی معطوف داشتند تشکر کنیم که کارهای ارزنده و ماندگاری چون فرهنگ سغدی را تألیف کردند که کتاب برگزیده سال جمهوری اسلامی ایران نیز شد.
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در پایان خانم دکتر قریب را بانویی دانشمند خطاب کرد و گفت: اگرچه ظاهر او ضعیف و لاغر است ولی درون او یک شیر نیرومند است.

ای برادر کوه دارم در جگر                         چون شبیه غره به شخص لاغرم

دکتر غلامعلی حدادعادل از دیگر سخنرانان این مجلس بود. وی گفت: خانم دکتر بدرالزمان قریب تنها بانویی هستند که به عنوان عضو پیوسته در شورای فرهنگستان حضور دارند.
در چند سالی که دکتر مهدی محقق اقدام به برگزاری چنین مجالسی نموده‌اند و ۱۳۴ زندگینامه برای معرفی مفاخر ایران منتشر کرده‌اند، بنده فکر می‌کنم تعداد خانم‌هایی که از آن‌ها تقدیر شده است از تعداد انگشتان یک دست هم بیشتر نباشد، درحالی که خانم‌های جامعه ما شایستگی بیشتر از این را دارند. بنابراین این مجلس به  جهت آن که تقدیر از یک دانشمند ایرانی است حائز اهمیت است و هم از آن جهت که تقدیر از یک زن دانشمند است، اهمیت دارد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب‌فارسی در ادامه گفت: بنده نمی‌توانم معرف مقام علمی تخصصی خانم قریب باشم و گمان می‌کنم در این مجلس جز چند نفر همانند سرکار خانم دکتر آموزگار، خانم دکتر زرشناس و آقای دکتر باغ‌بیدی‌ و شاید چند نفر دیگر کسی را نمی‌شناسم که در رشته تخصصی خانم قریب تخصص داشته باشند ولی این امر نباید مانع از ادای احترام ما نسبت به ایشان و بیان فضایل ایشان بشود.
دکتر حداد افزود: آشنایی من با دکتر قریب به سال ۱۳۴۵ برمی‌گردد. زمانی که  من ۲۱ ساله و مربی رشته فیزیک دانشگاه شیراز بودم. بخش فیزیک را در سال ۴۵ به ساختمان‌های دانشکده علوم و ادبیات دانشگاه شیراز منتقل کردند و من چون در کارهای انجمن اسلامی هم فعال بودم، مدیریت کارهای نمازخانه را در دانشکده علوم ادبیات دانشگاه شیراز به عهده داشتم. از قضا اتاق خانم قریب در همان سالن واقع بود و من ایشان را در آنجا می‌دیدم. از همان زمان برای ایشان به عنوان یک استاد احترام قائل بودم. بعد از آن نیز این توفیق نصیب من شد که با ایشان در فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی همکاری داشته باشم.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه گفت: سرکار خانم دکتر قریب به یک خاندان بزرگ تعلق دارند. بنده پیشنهاد می‌کنم که اگر ممکن باشد کسی همت کند و بزرگان خاندان قریب را در یکصد سال اخیر در یک کتاب معرفی کند. حقاً اگر ما درباره خاندان قریب در گرکان جستجو بکنیم، این خانواده به اندازه‌ای که یک کتاب مفصل علمی و افتخارآمیز برای استان مرکزی نوشته شود، صاحب بزرگان است که معروفتر از همه مرحوم میرزا عبدالعظیم قریب و بعد شمس‌العلمای گرکانی، پدربزرگ خانم قریب و خود ایشان  است.
دکتر حداد در ادامه به بیان مطالب و قرائت اشعاری  به نقل از کتاب زنان سخنور تألیف علی اکبر مشیر سلیمی پرداخت.
وی گفت: دکتر قریب افتخاری برای ایران و فرهنگستان زبان و ادب فارسی است زیرا یک شخصیت دانشمندی هستند که در رشته تخصصی خودشان مرجعیت جهانی دارند و امروزه در جهان هر کس بخواهد برای یک کتاب یا مقاله تازه نوشته شده درباره زبان سغدی داوری را انتخاب کنند، بی شک دکتر بدرالزمان قریب برترین گزینه‌ای است که می‌توان انتخاب کرد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با برشمردن سجایای اخلاقی دکتر قریب گفت: ایشان همواره با خوشرویی، تواضع و صمیمیت در مجالس علمی ظاهر شده و توضیحات عالمانه می‌دهند و از این جهت مورد احترام همگان هستند و عالم و عارف همه به ایشان احترام می‌گذارند.

دکتر ژاله آموزگار، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این مراسم گفت: خوشحالم که این افتخار را دارم که برای چهارمین بار در بزرگداشتی دیگر برای دوست و همکار دیرین دانشگاهی‌ام خانم دکتر بدری قریب ادای احترام کنم و مثل همیشه وامدار گوهر شناسی سرور عزیزمان آقای دکتر محقق و انجمن ارزنده آثار و مفاخر فرهنگی هستیم که این بار نیز با گزینشی بجا خدمات فرهنگی این بانوی گرانقدر را پررنگ‌تر کرده‌اند و در بهتر شناساندن شخصیت فرهنگی دیگری ، که دانشمندی در سطح جهانی است، کمر همت بسته‌اند.
استاد دانشگاه تهران افزود: من در جلسات بزرگداشت پیشین خانم دکتر قریب هم بر یک نکته اصلی تکیه کرده‌ام و آن جایگاه والای دانش و خرد در فرهنگ کهن ماست که بزرگداشت خردمندان را به دنبال دارد و علی‌رغم گله‌‌های شاعرانه که برگزیدگان فرهنگی  ما همیشه از این که سفلگان در عزت و خردمندان در ذلتند نالیده‌اند،من بر این باورم که در سرزمین ما با وجود ظواهر فریبنده و توجه برانگیز دانشمندان و خردمندان واقعی همیشه در دل مردم جای داشته‌اند و پیوسته مورد محبت‌های خالصانه و عمیق آنها بوده‌اند حتی اگر مورد جفا هم قرار گرفته‌اند از قرب و مقام معنوی آنها در میان دوستدارانشان کاسته نشده است .
دکتر آموزگار درباره ستایش خرد در متون کهن گفت: در سنت نگارشی ما هم اوراق کتابهای ما را ستایش خرد پر کرده است و یکی از جلوه های آن در فرهنگ کهن ایران این که نام دادار بزرگ با لقب سرور دانایی مشخصی می‌شود و ویژگی عمده‌ای که به او بخشیده شده است. آگاهی از همه چیز و یا به عبارت دیگر دانای مطلق است بنابر نوشته‌های کهن بازمانده از روزگاران پیش دادار آفریندگان را با نیروی دانش خویش می‌آفریند و با یاری خرد هماورد خود اهریمن را زارو نزار می‌کند. او به همگام جان بخشیدن به نخستین زوج بشری از روان همه آگاه خود برآنان می‌دهد و به آنان القاء می‌کند که تکوین مینوی انسان که موجودی اهورایی است از خرد سلیم اوست . عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت :این انسان تا زمانی که در راه خرد پیش می رود، به مانعی برنمی‌خورد و درست هنگامی که فریب نیروی اهریمنی را می خورد و جهل او را فرا می‌گیرد و به داداری به  جز دادار یکتا قائل می‌شود، گمراه و سرگردان می‌گردد و تا زمانی که دوباره سردر راه خرد نگذارد، رستگار نمی‌شود.
استاد دانشگاه تهران در ادامه افزود:در همین راستا ما همگی با این اصل ارزنده فرهنگ اسلامی نیز آشنائیم که هرگز آنان که می‌دانند با آنان که نمی‌دانند، یکسان شمرده نمی‌شوند و یکسان شمرده نمی‎‌شوند  که در نجواهای پنهانی‌مان نیز همیشه خدای حکیم و مهربان را به یاری می‌طلبیده‌ام.

پژوهشگر فرهنگ و زبانهای باستانی گفت: با بها دادن به دانش و خرد  است که این مجلس بزرگداشت بدری قریب نیز برپا شده است تا خرد و دانایی و آگاهی‌های سودمند او را که در راه اعتلای زبان و فرهنگ و تاریخ این سرزمین به کار گرفته شده است، ارج ‌نهیم و بر پشتکار او که راهی مشکل را طی کرده است تا بر قله دانش امروزیش برسد، آفرین بگوییم. چون این موفقیت آسان به دست نیامده است. دکتر آموزگار دکتر قریب را ستود و گفت : هوش و استعداد ذاتی بسیارند کسانی که چنین موهبتی دارند ولی آن را در راه درست به کار نمی‌برند . در پرورش این استعداد و میل به کسب دانش رخ داده‌های خوب زمانه نیز با او همراه بوده، بخت یارش بوده است که در محیط و زمانه‌ای مناسب و دانش‌پرور تحصیلات دوره دبستان و دبیرستان را طی کند. در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران این اقبال را داشته است که از محضر استادان بنام و گرانقدری بهره ببرد، خوب بیاموزد و شرایط مناسب آن زمان راه را براو باز کند که با پشتوانه از فرهنگ و ادب  غنی این سرزمین راهی غرب شود و خوشه‌چین دانش آن سوی مرزها باشد. در آنجا نیز راه درستی را انتخاب کند و فرصت‌ها را هدر نمی‌دهد از متخصصان و دانشمندان آنجا خوب می‌آموزد ولی فراموش نمی‌کند که فرزند این آب و خاک است و دانسته‌های او چه بهتر که در این سرزمین بارور شود .
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی خانم قریب را متعلق به  نسلی  دانست  که پس از فراگیری‌های  های مفید در دانشگاه های خارج  با خلوص نیت  به وطن بازگشت تا دین خود را به مردم این سرزمین ادا کند و خوشبختانه با آغوش باز پذیرفته شد و خدمات دانشگاهی خود را از دانشگاه شیراز آغاز کرد و به دانشگاه تهران کشاند .
دکتر آموزگار دوران حیات خانم قریب را دورانی پربار برشمرد و گفت:می توانم تصور می کنم که او اکنون با رضایتمندی به گذشته پربار خود می نگرد و خوشحال است که مطالعات او در زمینه زبان سغدی که موضوع پایان‌نامه اش بوده است کارنامه‌ای درخشان از خدمات علمی او را رقم زده است.
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه افزود : او وقتی به ایران بر می‌گردد، مفهوم روشنی از این زبان و ادبیات آن حتی در میان افراد تحصیل کرده وجود نداشت و پس از گذشت این سالیان به پایمردی این استاد ارجمند و همکارانی که او پرورش داده است این دانش چنان پای گرفته است که هم اکنون جز واحدهای اصلی درس‌های گروه فرهنگ در زبانهای باستانی است و متخصصان معتبر و متعددی در این زمینه فعالیت می‌کنند که دانش آموختگان مکتبی هستند که او پایه‌گذاری کرده است و زمانی که کتاب فرهنگ سغدی اثر ارزنده وی منتشر و به عنوان کتاب سال برگزیده شد، همه پژوهشگران و علاقمندان رشته فرهنگ و زبانهای باستانی برخود بالیدند چون این رویداد درخشش بخشی از فرهنگ ریشه‌‎دار این سرزمین بود .
دکتر آموزگار در پایان گفت : من به این بسنده می کنم که بگویم خوشحالم که این بانوی دانشمند و شاعر با احساس به راهنمایی خرد و فرزانگی خرد علم و دانش را سرلوحه زندگیش قرار داده تا ما خوشه‌چین پژوهش‌های عالمانه او باشیم . ما از او سپاسگزاریم که عمر گرانمایه خود را صرف اعتلای فرهنگ غنی این سرزمین کرد که دیر و خوش و پربار زید و ما نیز هم چنان بیاموزیم و بدانیم که بزرگان را نکو داریم.

دکتر زهره زرشناس سخنران دیگر این مراسم گفت: در این محفل ارجمند که به پایمردی صمیمانه دست اندرکاران محترم انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برپاشده است، بنده به سهم خود، از این بزرگواران بسیار سپاسگزارم، گرد آمده‌ایم تا خرد و شأن دانش بانوی فرزانه را بزرگ بداریم که جایگاهی ویژه و بسیار تأثیرگذار در حوزه مطالعات ایران باستان دارند.
استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه افزود: ما به فرهنگی تعلق داریم که خرد و دانش را ارج می‌نهد و فرهیختگان را بزرگ می‌دارد. فرهیختگانی که جامعه علمی و فرهنگی مدیون خدمات علمی آنان است. آنان که عمر گرانمایه را به پای کتاب و دفتر نثار کرده‌اند.
در اندرزنامه‌ای به زبان سغدی آمده است: از دیندار دانا راه رستگاری نیک را بشنو که خود دادار قانون راست و بخشایش را همراه دارد و تو به واسطه او رستگاری پسغده یا آراسته را یابی که نیک رایزن بود. در این فرهنگ کهن دانش و دانایی همپای رستگاری آدمی است.
دکتر زرشناس تداوم پاسداشت دانایی در فرهنگ اسلامی را جلوه‌ای برجسته از این فرهنگ دیرینه سال برشمرد و گفت: علی(ع) در نهج‌البلاغه می‌فرماید : ارزش هر کس به میزان دانایی و تخصص اوست. و ما پرورش یافته این فرهنگ غنی ایرانی اسلامی هستیم.
وی گفت: اینک بانوی دانشمندی را ارج می‌نهیم که با تکیه بر نیروی دانش و تخصص و با همتی بلند به پژوهش در حوزه‌ای کم شناخته از فرهنگ کهن این مرز و بوم پرداخته و مطالعات فرهنگ و زبان‌های باستانی و میانه ایران را والایی بیشتری بخشیده و حقانیت آن را نمودارتر ساخته است.
مؤلف و پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی در پایان به اثرگذاری این بانوی فاضل در حوزه دانش سغدی پرداخت و گفت: ایشان به تألیف آثاری فراملی در پاسخ به نیازهای جهانی پرداخته‌اند مانند فرهنگ سغدی که کاری منحصر به فرد است و گنجینه عظیمی از واژه‌ها و ترکیبات زبان سغدی را در اختیار پژوهشگران این زبان و دیگر زبان‌های کهن ایرانی می‌گذارد.
دکتر زرشناس در ادامه افزود: دکتر بدرالزمان قریب که سزاست ایشان را بدر سغدیانه بنامم،بانی نخستین کرسی مستمر زبان سغدی در ایران از سال ۱۳۵۰ بوده‌اند و با تربیت شاگردان بسیار،شاگردانی که امروز خود استادانی کارآمد و مبرز به شمار می روند  و هدایت و راهنمایی تعداد بسیاری پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری ، درباره زبان سغدی ،این زبان فراموش شده جاده ابریشم را بویژه به جامعه فارسی زبان بازشناسانده است.

وی گفت: بیش از ۴۰سال است که دکتر قریب، که به ترتیب عضو هیأت علمی دانشگاه پهلوی شیراز و دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران بوده‌اند، با دیگر نهادهای پژوهشی و علمی کشور همکاری دارند. برای نمونه، ایشان از سال ۱۳۷۷ عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بوده‌اند و مدیریت گروه‌های گویش شناسی و زبان‌های ایرانی و همچنین سرپرستی پروژه فرهنگ واژگان فارسی باستان را در این نهاد برجسته علمی و پژوهشی برعهده داشته‌اند. ایشان همچنین از سال ۱۳۸۴ عضو شورای علمی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی هستند.
دکتر زرشناس در پایان گفت: استاد با ارائه طرح‌های پژوهشی بنیادی و هدایت و جهت بخشی به گروه‌های علمی و پژوهشی در این نهادها و سازمان‌ها، مطالعاتی را پایه گذاشته‌اند که نتایج آن در سطح جهانی تأثیرگذار بوده است.

عمرها باید که تا یک کودکی از روی طبع                   عالمی دانا شود یا شاعری شیرین سخن

دکتر حسن رضائی باغ‌بیدی، عضو پیوسته و مدیر گروه زبان و گویش‌های ایرانی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، و چنگیز امینی از دیگر سخنرانان آیین بزرگداشت بدرالزمان قریب بودند که هریک به بخشی از دستاوردهای علمی و منش شخصی این دانشمند فرهیخته پرداختند.

دکتر رضائی باغ‌بیدی در سخنان خود دو پیشنهاد مشخص را خطاب به دکتر قریب مطرح کرد: یکی تدوین و تنظیم فرهنگ‌نامه‌ای کوچک از فرهنگ قطور زبان سُغدی برای استفادۀ دانشجویان مبتدی، و دیگری اقدام برای تدوین کتابی روزآمد از دستور زبان سُغدی. این دو پیشنهاد در ادامۀ برنامه با استقبال دکتر قریب همراه شد.

در پایان این مراسم دکتر بدرالزمان قریب، ضمن سپاسگزاری از متولیان برگزاری این برنامه، در سخنانی کوتاه اظهار کرد: از کلیۀ عزیزانی که امشب بنده را مرهون محبت خود کردند سپاسگزارم، اما به‌واقع آدم فروتنی هستم و اصلاً عادت به این قبیل تجلیل‌ها ندارم.
وی در ادامه افزود: همواره خودم بوده‌ام و کتاب‌ها و تحقیقاتم و امروز خوشحالم که دانشجویانی را در کلاس‌هایم داشته‌ام که امروز هریک استادِ من شده‌اند. این‌ها همه فوق‌العاده‌اند.
دکتر قریب در ادامه، ضمن تأکید بر اینکه زحمات بسیاری کشیده است و مسیر زندگی‌اش فراز و فرودهای بسیاری داشته تا به امروز برسد، مرور کوتاهی بر مراحل مختلف تحصیلی خود در ایران و خارج از کشور داشت و ادامه به فعالیت‌های امروز خود اشاره کرد و گفت: امروز مشغول گردآوری مجموعه‌ای از واژگان سُغدی هستم که در فرهنگ لغات سُغدی نبوده و قصد دارم که این واژگان را در قالب فرهنگ کوچکی تدوین کنم. یک واژه‌نامۀ بلخی هم در دست تدوین دارم.
دکتر بدرالزمان قریب در پایان بیان کرد: چون تعارف بلد نیستم نمی‌دانم چگونه باید از عزیزانی که امشب به من لطف داشتند تشکر کنم، اما از همین‌جا دست تک‌تکشان را می‌بوسم.

در پایان مراسم بزرگداشت دکتر بدرالزمان قریب لوح تقدیری منقش به نشان طلای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران، با متنی به امضاء دکتر مهدی محقق، به این بانوی دانشمند اهدا شد.

گزارش تصویری