کتابشناسی جنبش تحریم توتون و تنباکو/نهضت تنباکو پیش درآمدی برای مشروطه‌

تاریخ ایجاد : چهارشنبه, ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۳ ۲۴ اردیبهشت برابر است با فتوای تاریخی میرزای شیرازی مبنی بر تحریم توتون و تنباکو. نهضت مردم ایران به رهبری روحانیت در واقعه تنباکو، از مهم‌ترین صفحات تاریخ سیاسی معاصر ایران به شمار می‌رود و بیشتر مشروطه‌نویسان آن را مبدا و پیش درآمد انقلاب مشروطیت دانسته‌اند. خبرگزاری کتاب […]

تاریخ ایجاد :

چهارشنبه, ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۳

ketabshenasi-jonbesh-tahrim

۲۴ اردیبهشت برابر است با فتوای تاریخی میرزای شیرازی مبنی بر تحریم توتون و تنباکو. نهضت مردم ایران به رهبری روحانیت در واقعه تنباکو، از مهم‌ترین صفحات تاریخ سیاسی معاصر ایران به شمار می‌رود و بیشتر مشروطه‌نویسان آن را مبدا و پیش درآمد انقلاب مشروطیت دانسته‌اند.

خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- جنبش تحریم توتون و تنباکو و فتوای تاریخی میرزای شیرازی در جریان سومین سفر ناصرالدین شاه به اروپا شکل گرفت که در آن‌جا امتیازی را در زمینه کشت، توزیع و فروش توتون و تنباکو به یکی از مشاوران و نزدیکان نخست وزیر انگلیس به نام «ماژور تالبوت » واگذار کرد و در مقابل ۲۵ هزار لیره دریافت کرد. مطابق این قرارداد کمپانی «رژی» باید سالانه ۱۵ هزار لیره به صندوق دولت ایران واریز می‌کرد و در مقابل کشت و فروش توتون و تنباکو را در انحصار خود می‌گرفت یعنی از زارعان ارزان می‌خرید و گران می‌فروخت.

در مقابل این قراداد، مردم شهرهای مختلف به رهبری روحانیت به مخالفت و مقابله پرداختند. در این زمان سید جمال‌الدین اسدآبادی به پیشنهاد سیدعلی اکبر فال اسیری که در تبعید بود، نامه‌ای در این زمینه به میرزای شیرازی نوشت. بعد از ارسال نامه یاد شده میرزای شیرازی تلگرافی به نزد شاه فرستاده و می‌گوید کسانی را که تبعید کرده به کشور بازگرداند و درباره قرارداد، مخالفت خود را ابراز می‌کند اما ناصرالدین شاه به این تلگراف اعتنایی نکرد به همین دلیل میرزای شیرازی فتوای تاریخی خود را به این شرح صادر کرد: «الیوم استعمال توتون و تنباکو بای نحو کان در حکم محاربه با امام زمان (عج) است.»

با صدور این فتوا با جنبش عظیمی که به راه افتاد، در تاریخ ۲۳ جمادی الاولی ۱۳۰۹ اعلانی در کوچه و بازار زده می‌شود که «بر حسب حکم جناب میرزای شیرازی، اگر تا ۴۸ ساعت دیگر امتیاز دخانیات لغو نشود یوم آتیه جهاد است، مردم مهیا شوید.» ناصرالدین شاه ابتدا قصد مقاومت داشت اما در مقابل جنبش مردمی عظیمی که به راه افتاده بود مجبور شد ابتدا امتیاز داخله و سپس کل امتیاز را لغو کند.

«ایبنا» به مناسبت این روز فهرستی از آثار منتشر شده درباره جنبش تحریم توتون و تنباکو را گردآوری کرده و بر مهم‌ترین کتاب‌هایی که تاکنون در این باره نوشته شده پرداخته است.

•«شکوه فقاهت: زندگی و شخصیت حضرت آیت‌الله میرزای شیرازی به همراه شرح حادثه تاریخی نهضت تنباکو»، داود نعیمی؛ ویراستار:کاظم عابدینی‌مطلق، فراگفت، ۹۳۶ صفحه – وزیری (سلفون) – چاپ ۱ سال ۱۳۹۲ – ۲۰۰۰ نسخه
•«تحلیل تطبیقی قیام‌های تنباکو، تنگستان و ۱۵ خرداد»، محمدباقر رکنی، شیراز: فدک سبز، ‏‫۱۳۹۱، ۷۲ صفحه
•«اندیشه تحریم و خودباوری»، موسی نجفی، ‏‫موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، ‏‫۱۳۹۱، ‏‫۲۶۸ص.‬
•«نقش استعمار انگلیس در ماجرای تنباکو»، راهله ماسنانی‏‫؛ زیرنظر اعظم رحمت‌آبادی، مشهد: مهر طاهر‏‫، ۱۳۹۱، ‏‫۱۰۴ صفحه
•«تندبادی از سامراء: داستان تحریم تنباکو و قیام ملت ایران علیه قرارداد استعماری ۱۸۹۰ رژی»، علی‌اکبر والایی – موسسه‌ فرهنگی‌ مدرسه ‌برهان – ۱۷۶ صفحه – وزیری (شومیز) – چاپ ۱ سال ۱۳۹۱ – ۱۱۰۰ نسخه – ۷۵۰۰۰ ریال
•«روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه: وزیر انطباعات در اواخر دوره ناصری: مربوط به سال‌های ۱۲۹۲ تا ۱۳۱۳ هجری قمری»، مقدمه:ایرج افشار – موسسه‌ انتشارات‌ امیرکبیر – ۱۱۵۴ صفحه – وزیری (گالینگور) – چاپ ۷ سال ۱۳۹۰ – ۵۰۰۰ نسخه – ۱۴۰۰۰۰ ریال
•«یک فتوا، یک اراده»، مجید ملکان – مرکز اسناد انقلاب اسلامی – ۱۱۶ صفحه – پالتویی (شومیز) – چاپ ۲ سال ۱۳۹۰ – ۳۰۰۰ نسخه – ۱۳۰۰۰ ریا
•«مروری کوتاه بر جنبش‌های اجتماعی- سیاسی ایران معاصر( از جنبش تنباکو تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲)»، حبیب جریری، شرکت بین‌المللی پژوهش و نشر یادآوران‏‫، ۱۳۸۹، ۸۰ صفحه.
•«ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران»، فریدون آدمیت – گستره – ۴۹۸ صفحه – جلد ۱ – وزیری (گالینگور) – چاپ ۱ سال ۱۳۸۸ – ۳۳۰۰ نسخه – ۱۲۰۰۰۰ ریال
•«جنبش تنباکو»، سجاد گودرزی، تهران: چشمه، ‏‫‏۱۳۸۸، ‏‫۸۰صفحه
•«طبقات اعلام‌الشیعه: نقباء‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌البشر فی‌القرن‌الرابع عشر»، شیخ آغا بزرگ طهرانی، تهران : مکتبه ، متحف و مرکز وثائق مجلس‌الشوری‌الاسلامی ؛ مشهد : مجمع‌البحوث‌الاسلامیه، ۱۳۸۸،۷۳۲ صفحه
•«تنباکوی ایرانی با چاشنی سیاست آمیخته شد: قل‌قل مشروطه»، اصغر قاسمی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶، ۱۶ صفحه.
•«میرزای شیرازی»، محمدکاظم میرسجادی؛ ویراستار منصور کیایی، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی‏‫، ۱۳۸۶، ‏‫۱۰۷ صفحه، ۱۵۰۰۰ ریال.
•«تحریم تنباکو و مشروطیت: پیامدها و عبرتها مشعلی فراروی ملت ایران»، غلامعلی عباسی‌فردوئی – زائر آستانه مقدسه – ۳۷۸ صفحه – وزیری (شومیز) – چاپ ۱ سال ۱۳۸۶ – ۱۰۰۰ نسخه – ۲۵۰۰۰ ریال
•«سه سال در دربار ایران: از ۱۳۰۶ تا ۱۳۰۹ قمری»، ژوانس فووریه؛ مترجم:عباس اقبال‌آشتیانی – علم – ۴۲۰ صفحه – وزیری (شومیز) – چاپ ۱ سال ۱۳۸۵ – ۲۲۰۰ نسخه – ۴۲۵۰۰ ریال
•«م‍ی‍رزای‌ ش‍ی‍رازی‌ اح‍ی‍اگ‍ر ف‍ت‍وا»، م‍ح‍م‍ود م‍دن‍ی، ق‍م‌ : س‍ازم‍ان‌ ت‍ب‍ل‍ی‍غ‍ات‌ اس‍لام‍ی‌، پ‍ژوه‍ش‍ک‍ده‌ ب‍اق‍رال‍ع‍ل‍وم‌(ع‌). ان‍ت‍ش‍ارات‌ ن‍ورال‍س‍ج‍اد، ۱۳۸۴، ۱۳۴ صفحه، ۷۰۰۰ ری‍ال
‏•«ان‍ق‍لاب‌ ای‍ران‌»، ت‍ال‍ی‍ف‌ ادوارد ب‍رون‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ و ح‍واش‍ی‌ اح‍م‍د پ‍ژوه، علم ، ۱۳۸۴، ۵۷۳ صفحه‌
•«باد در گیسوان آتش: داستان تحریم تنباکو و قیام ملت ایران علیه قرارداد استعماری ۱۸۹۰ رژی»،‌ علی‌اکبر والایی – سازمان‌ پژوهش ‌و برنامه ‌ریزی ‌آموزشی، ‌انتشارات ‌مدرسه – ۱۹۲ صفحه – رقعی (شومیز) – چاپ ۲ سال ۱۳۸۳ – ۳۰۰۰ نسخه – ۹۵۰۰ ریال
•«نج‍وم‌‌ال‍س‍م‍اء ف‍ی‌ ت‍راج‍م‌‌ال‍ع‍ل‍م‍اء: (ش‍رح‌ ح‍ال‌ ع‍ل‍م‍ای‌ ش‍ی‍ع‍ه‌ ق‍رن‌ه‍ای‌ ی‍ازده‍م‌ و دوازده‍م‌ و س‍ی‍زده‍م‌ ه‍ج‍ری‌ ق‍م‍ری‌)»، ‌ م‍ح‍م‍دع‍ل‍ی‌ آزاد‌ک‍ش‍م‍ی‍ری‌؛ ت‍ص‍ح‍ی‍ح‌ ه‍اش‍م‌ م‍ح‍دث، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۲، ۵۳۱ صفحه، ۳۶۰۰۰ ریال
•«تاریخ دخانیه، یا، تاریخ وقایع تحریم تنباکو»، حسن اصفهانی‌کربلایی؛ به‌اهتمام:رسول جعفریان – مرکز اسناد انقلاب اسلامی – ۲۹۲ صفحه – رقعی (شومیز) – چاپ ۲ سال ۱۳۸۲ – ۲۵۰۰ نسخه – ۱۸۰۰۰ ریال
•«رس‍ال‍ه‌ دخ‍ان‍ی‍ه‌»، م‍ح‍م‍دع‍ل‍ی‌ ه‍ی‍دج‍ی‌؛ ب‍ه‌اه‍ت‍م‍ام‌ ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر ولای‍ت‍ی‌؛ [ب‍رای‌] م‍رک‍ز اس‍ن‍اد و خ‍دم‍ات‌ پ‍ژوه‍ش‍ی ، ت‍ه‍ران‌: وزارت‌ ام‍ور خ‍ارج‍ه‌، م‍رک‍ز چ‍اپ‌ و ان‍ت‍ش‍ارات‌، ۱۳۸۱، ۲۲۸ صفحه
•«تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در قرن نوزدهم میلادی، محمود محمود – اقبال – ۴۰۲ صفحه – جلد ۱ – وزیری (گالینگور) – چاپ ۷ سال ۱۳۷۸ – ۲۰۰۰ نسخه – ۱۵۰۰۰۰ ریال – ‬‏‫
•«ت‍ب‍ری‍ز در ن‍ه‍ض‍ت‌ ت‍ن‍ب‍اک‍و»، ص‍م‍د س‍رداری‌ن‍ی‍ا، ت‍ب‍ری‍ز: آش‍ی‍ن‍ا‏‫، ۱۳۷۷، ‏‫۱۸۱ صفحه، ۶۵۰۰ ریال
•«اندیشه دینی و جنبش ضدرژی در ایران»، حسین آبادیان، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران‏‫، ، ۱۳۷۶، ۱۹۶ صفحه
•«سده تحریم تنباکو (به مناسبت یکصدمین سالگرد قیام تنباکو فصل نوین تاریخ سیاسی ایران)»،‌ موسسه‌ انتشارات‌ امیرکبیر – ۲۲۹ صفحه – (در۱جلد ) – وزیری (شومیز) – چاپ ۱ سال ۱۳۷۳ – ۲۰۰۰ نسخه – ۵۵۰۰ ریال
•«تبریز در نهضت تنباکو»، صمد سرداری‌نیا – آشینا – ۱۸۴ صفحه – وزیری (شومیز) – چاپ ۱ سال ۱۳۷۷ – ۳۰۰۰ نسخه – ۶۵۰۰ ریال
•«بازرگانان در داد و ستد با بانک شاهی و رژی تنباکو (برپایه آرشیوامین العرب)»، هما ناطق – توس – ۳۷۸ صفحه – وزیری (گالینگور) – چاپ ۲ سال ۱۳۷۳ – ۳۰۰۰ نسخه – ۶۵۰۰ ریال
•«تاریخ انقلاب مشروطیت ایران»، مهدی ملک‌زاده – علمی – ۱۶۹۷ صفحه – (در۷جلد ) – وزیری (شومیز) – چاپ ۴ سال ۱۳۷۳ – ۲۲۰۰ نسخه – ۲۵۰۰ ریال
•«س‍ده‌ ت‍ح‍ری‍م‌ ت‍ن‍ب‍اک‍و (ب‍ه‌م‍ن‍اس‍ب‍ت‌ ی‍ک‍ص‍دم‍ی‍ن‌ س‍ال‍گ‍رد ق‍ی‍ام‌ ت‍ح‍ری‍م‌ ت‍ن‍ب‍اک‍و ف‍ص‍ل‌ ن‍وی‍ن‌ تاریخ سیاسی ایران)»،به اهتمام م‍وس‍ی‌ ن‍ج‍ف‍ی‌، رس‍ول‌ ج‍ع‍ف‍ری‍ان‌، ت‍ه‍ران‌: ام‍ی‍رک‍ب‍ی‍ر، ۱۳۷۳، ۲۲۹ صفجه، ۵۵۰۰ ریال
•«بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر» ، مرتضی مطهری – صدرا – ۱۱۶ صفحه – رقعی (شومیز) – چاپ ۱۷ سال ۱۳۷۲ – ۱۰۰۰۰ نسخه – ۴۰۰ ریال
•«تاریخ بیداری ایرانیان »، ‌ناظم‌الاسلام کرمانی، موسسه‌ انتشارات‌ امیرکبیر – ۶۳۰ صفحه – (در۳جلد ) – جلد ۱ – وزیری – چاپ ۴ سال ۱۳۷۱ – ۳۰۰۰ نسخه – ۴۲۰۰ ریال
•«ن‍ق‍ش‌ م‍ج‍ت‍ه‍د ف‍ارس‌ در ن‍ه‍ض‍ت‌ ت‍ن‍ب‍اک‍و (زن‍دگ‍ی‍ن‍ام‍ه‌ س‍ی‍اس‍ی‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌ س‍ی‍د ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر ف‍ال‌اس‍ی‍ری‌)»، م‍ح‍م‍درض‍ا رح‍م‍ت‍ی‌؛ زی‍رن‍ظر اب‍وال‍ف‍ض‍ل‌ ش‍ک‍وری‌، رض‍ا ش‍ع‍ب‍ان‍ی‌، ب‍ن‍ی‍اد ت‍اری‍خ‌ ان‍ق‍لاب‌ اس‍لام‍ی‌ ای‍ران‌، ب‍خ‍ش‌ رج‍ال‌، ۱۳۷۱، ۳۴۰ صفحه، ۳۵۰۰ ریال.
•«دورن‍م‍ائ‍ی‌ از س‍ی‍م‍ای‌ ی‍ک‌ م‍ج‍اه‍د: ش‍رح‍ی‌ از زن‍دگ‍ان‍ی‌ س‍ی‍د ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر م‍ج‍ت‍ه‍د ف‍ال‌اس‍ی‍ری‌ و م‍ب‍ارزات‌ او ب‍ا اس‍ت‍ع‍م‍ار و اس‍ت‍ب‍داد ع‍ص‍ر خ‍ود»، ف‍خ‍رال‍دی‍ن‌ ف‍ال‌اس‍ی‍ری‌؛ با مقدمه‌ای از مکارم شیرازی، قم‌: فخرالدین فال اسیری‌، ۱۳۷۱، ۱۶۷ صفحه، ۷۵۰ ریال
•«قیام تنباکو»، یعقوب آژند – موسسه‌انتشارات‌ امیرکبیر، کتابهای‌ شکوفه – ۱۸۸ صفحه – رقعی – چاپ ۱ سال ۱۳۶۷ – ۵۵۰۰ نسخه – ۵۷۰ ریال
•«تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر یا ‌(بیان سبل الهدایه‌ فی ذکر اعقاب صاحب الهدایه‌)»، ‌‌سیدمصلح‌الدین مهدوی، بی جا، ن‍ش‍ر ال‍ه‍دای‍ه‌‏‫‬‏، ۱۳۶۷، ۶۰۰۰ ریال
•«تحریم تنباکو»، رضا زنجانی – نمایشگاه دائمی کتاب – ۱۶۲ صفحه – رقعی – چاپ ۱ سال ۱۳۶۵ – ۲۰۰۰ نسخه – ۲۰۰ ریال
•«نمایشنامه واقعه تنباکو»، حسین مختاری – جهاد دانشگاهی (دفتر مرکزی)، بخش فرهنگی – ۱۲۹ صفحه – رقعی – چاپ ۱ سال ۱۳۶۵ – ۳۰۰۰ نسخه – ۲۲۰ ریال
•«جاده تنباکو»، ارسکین‌پرستون کالدول؛ مترجم:غلامحسین قراگوزلو – یاد عارف – ۲۳۰ صفحه – رقعی – چاپ ۱ سال ۱۳۶۲ – ۳۰۰۰ نسخه – ۳۰۰ ریال
•«حیات یحیی»، یحیی دولت‌آبادی، فردوسی – ۳۸۴ صفحه – جلد ۴ – وزیری – چاپ ۴ سال ۱۳۶۲ – ۵۵۰۰ نسخه – ۵۰۰ ریال
‏•«م‍ی‍رزای‌ ش‍ی‍رازی‌، ت‍ال‍ی‍ف‌ آق‍اب‍زرگ‌ ت‍ه‍ران‍ی‌»؛ ت‍رج‍م‍ه‌ م‍ح‍م‍د دزف‍ول‍ی‌، ت‍ه‍ران‌: وزارت‌ ارش‍اد اس‍لام‍ی‌، اداره‌ ک‍ل‌ ت‍ب‍ل‍ی‍غ‍ات‌ و ان‍ت‍ش‍ارات‌، ۱۳۶۲، ۲۷۴ صفحه، ۱۷۰ ریال.
•«تحریم تنباکو: مقاومت منفی در ایران»، ابراهیم تیموری، جیبی ، ۲۵۳ صفحه ، چاپ ۳ سال ۱۳۶۱ ، ۱۷۰ ریال
•«ش‍رح‌ ح‍ال‌ ع‍ب‍اس‌ م‍ی‍رزا م‍ل‍ک‌آرا ب‍رادر ن‍اص‍رالدین شاه: شامل قسمت مهمی‌ از وقایع سلطنت ناصرالدین شاه»، ب‍ام‍ق‍دم‍ه‌ای‌ از ع‍ب‍اس‌ اق‍ب‍ال‌؛ ب‍ه‌ک‍وش‍ش‌ ع‍ب‍دال‍ح‍س‍ی‍ن‌ ن‍وای‍ی، تهران، بابک، ۱۳۶۱، ۳۱۹ صفحه‌
•«ق‍رارداد رژی‌ ۱۸۹۰ – م‌ ،ی‍ا، ت‍اری‍خ‌ ان‍ح‍ص‍ار دخ‍ان‍ی‍ات‌ در سال«۱۳۰۹ ھ-ق»، تالیف حسن کربلایی، تهران: موسسه انتشارات مبارزان‏‫، ۱۳۶۱، ‏‫۱۵۴ ص، ‏‫۲۵۰ ریال
•«تحلیلی از نقش سه گانه شهید شیخ فضل‌الله نوری در نهضت تحریم تنباکو»، علی ابوالحسنی – پیام آزادی – ۱۲۷ صفحه – چاپ ۱ سال ۱۳۶۰ – ۷۵ ریال
•«ت‍اری‍خ‌ س‍ان‍س‍ور در م‍طب‍وع‍ات‌ ای‍ران»، گ‍وئ‍ل‌ ک‍ه‍ن‌، ت‍ه‍ران‌: آگ‍اه‌‏‫، ۱۳۶۰‬، ‏‏‫۳۲۰ریال
•«ش‍ورش‌ ب‍ر ام‍ت‍ی‍ازن‍ام‍ه‌ رژی‌ ت‍ح‍ل‍ی‍ل‌ س‍ی‍اس‍ی‌»، ف‍ری‍دون‌ آدم‍ی‍ت‌، ت‍ه‍ران‌: پیام‏‫، ۱۳۶۰، ‏‫[۷، ۱۵۵] صفحه، ‏‫۲۵۰ ریال
•«نقش روحانیت پیشرو در جنبش مشروطیت»، حامد الگار؛ مترجم:ابوالقاسم سری – توسن – ۳۶۸ صفحه – چاپ ۲ سال ۱۳۵۹ – ۳۸۰ ریال
•«پیکار پیروز تنباکو»، محمد نهاوندیان – فجر – ۱۶۲ صفحه – چاپ ۲ سال ،‌۱۳۵۸
•«خلسه مشهور به خوابنامه»، محمدحسن‌بن‌علی اعتمادالسلطنه؛ محمود کتیرائی – توکا – ۲۹۹ صفحه – چاپ ۲ سال ۱۳۵۷
‏•«ری‍ش‍ه‌ و رون‍د ت‍اری‍خ‍ی‌ ت‍ن‍ب‍اک‍و، ج‍م‍ال‌ال‍دی‍ن‌ ال‍ح‍س‍ی‍ن‍ی‌، بی‌جا: بی‌نا‏‫، ۱۳۵۷، ‏‫۸۳ صفحه، ۷۰ ریال
•«ت‍ح‍ری‍م‌ ت‍ن‍ب‍اک‍و در ای‍ران‌»، ن‍ی‍ک‍ی‌‌ر. ک‍دی‌ ؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ش‍اه‍رخ‌ ق‍ائ‍م‌م‍ق‍ام‍ی‌، ت‍ه‍ران‌ ‏‫: امیر کبیر، کتابهای جیبی‬ : موسسه انتشارات فرانکلین‏‫، ۱۳۵۶، ‏‫۲۵۱صفحه، ۳۲۰ ریال
•«سیدجمال‌الدین حسینی پایه‌گذار نهضت‌های اسلامی»، صدر واثقی، انتشار، ۱۳۴۸، ۴۴۸ صفحه.
•«خاطرات من (یا روشن شدن تاریخ صدساله)»، حسن اعظام قدسی، تهران، حیدری، ۱۳۴۲، ۲۰۰ ریال
‏•«اسناد سیاسی دوران قاجار»، ‌ابراهیم صفایی، بی جا، بی تا، ۴۸۶ صفحه
•«ب‍ررس‍ی‌ م‍ض‍رات‌ ت‍وت‍ون‌ و ت‍ن‍ب‍اک‍و، ت‍ح‍ق‍ی‍ق‍ات‌ ان‍س‍ت‍ی‍ت‍و ف‍ران‍س‍ه‌»؛ ب‍ه‌ ک‍وش‍ش‌ م‍ح‍م‍د ش‍ی‍رازی‌، ب‍ی‌ج‍ا، [۸۳] صفحه
•«م‍ب‍ارزه‌ دوم‍ش‍ی‌ در ج‍ن‍ب‍ش‌ م‍ردم‌: ج‍ن‍ب‍ش‌ ت‍ن‍ب‍اک‍و، ج‍ن‍گ‍ل‌، دم‍وک‍رات‍ی‍س‍م‌ و ل‍ی‍ب‍رال‍ی‍س‍م‌: (۳ [س‍ه‌] م‍ق‍ال‍ه‌ از رزم‌ دان‍ش‍ج‍و)»، ک‍ن‍ف‍دراس‍ی‍ون‌ م‍ح‍ص‍ل‍ی‍ن‌ و دان‍ش‍ج‍وی‍ان‌ ای‍ران‍ی‌ (ب‍رای‌ اح‍ی‍ای‌ س‍ازم‍ان‌ واح‍د ج‍ن‍ب‍ش‌ دان‍ش‍ج‍وی‍ی‌)، [بی‌جا]: حقیقت‏‫، [ ۱۳]، ‏‫‏‏۹۰ ص، ‏‫۵۵ ریال