چهار کتاب تازه درباره خراسان و ماوراء النهر

تاریخ ایجاد : چهارشنبه, ۱۴ خرداد ۱۳۹۳ چند سالی است توجه مجامع دانشگاهی در کشورهای عربی به سمت پایان‌نامه یا رساله‌های دانشگاهی مربوط به مناطق یا شهرهای مهم ایران و مناطق شرق اسلامی منعطف شده است. و بیشتر هم بر دوره قبل از حمله مغول تأکید دارند. در این رسائل دانشگاهی، بیشتر مباحث اقتصادی، فکری […]

تاریخ ایجاد :

چهارشنبه, ۱۴ خرداد ۱۳۹۳

ketab-mavaraolnahr

چند سالی است توجه مجامع دانشگاهی در کشورهای عربی به سمت پایان‌نامه یا رساله‌های دانشگاهی مربوط به مناطق یا شهرهای مهم ایران و مناطق شرق اسلامی منعطف شده است.

و بیشتر هم بر دوره قبل از حمله مغول تأکید دارند. در این رسائل دانشگاهی، بیشتر مباحث اقتصادی، فکری و اجتماعی را مورد بحث قرار می‌دهند. کما این که بسیاری از این رسائل بر روی اینترنت قرار دارد و می‌توان از آن استفاده کرد. مانند الحیاه العلمیه فی اصفهان فی العصر السلجوقی یا الحیاه العلمیه فی نیسابو که این یکی چاپ شده است. این پژوهش‌های دانشگاهی نقاط قوت و ضعف دارد مانند کارهای دانشگاهی داخل کشورمان. برخی از آنها قوی است و برخی نیز کار سطحی. در اینجا چهار کتاب تازه در این زمینه معرفی می‌شود.
یکی از کارهای قابل قبول در این زمینه، کتاب حاضر با عنوان «علماء خراسان فی بغداد و اثرهم فی الحرکه الفکریه» می‌باشد.
شکوه تمدن اسلامی در خراسان و عظمت آن در نیشابور بر کسی پوشیده نیست. محافل علمی نیشابور دانشمندان زیادی را جذب خود کرده بود و رونق آن باعث تغذیه مراکز فکری آن روزگار بود.
اهمیت علمی و فکری خراسان از آن‌جایی آشکار می‌شود که یکی از مراکز مهم انتشار تمدن و تفکر اسلامی بود. در منابع و مصادر تعداد زیادی از علما را ذکر کرده‌اند که به سوی خراسان آمده و در آنجا ساکن شده و به رونق علمی آن کمک کرده‌اند. اوج درخشان تمدن اسلامی در نیشابور و خراسان چنان جایگاهی برای آن ساخته بود که هم‌پای بغداد دار الخلافه بود. بزرگان بسیاری در علوم دینی به خصوص حدیث، علوم عقلی، عرفان و تصوف و … در خراسان وجود داشتند که باعث شکوفایی تمدن در شرق ممالک اسلامی شده بودند.
تعداد زیادی از این علما و دانشمندان بنا به دلایلی مانند سفر علمی، فراگیری دانش، اخذ حدیث، استفاده از یک استاد معروف و … به بغداد رفته و در حیات فکری ـ علمی این شهر نقش به سزایی داشتند.
فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:
الفصل الاول: مکانه خراسان العلمیه و دوافع رحله علمائها الی بغداد
الفصل الثانی: العوامل التی اسهمت فی جذب علماء خراسان الی بغداد و اسهاماتهم فی مراکز الحرکه الفکریه فی بغداد
الفصل الثالث: اسهامات علماء خراسان فی علوم الدینیه فی بغداد (علوم القرآن، التصوف، الفلسفه، علم الکلام)
الفصل الرابع: اسهامات علماء خراسان فی علوم الدینیه فی بغداد (الحدیث، الفقه)
الفصل الخامس: اسهامات علماء خراسان فی علوم اللغه و الادب و العلوم الاخری فی بغداد
الملاحق
جدول علماء خراسان الذین اسهموا فی علم الحدیث ببغداد
خاتمه
الاحوال الاقتصادیه فی خراسان عصر السلاجقه

کتاب حاضر، در مصر نوشته و منتشر شده است. با این که درباره آثار مصری‌ها عموما نظر خوبی وجود ندارد، اما مؤلف سعی خود را کرده و پژوهش وی آن هم در مصر درباره وضعیت اقتصادی خراسان در عصر سلجوقیان شایسته تقدیر است. وی از منابع و مصادر اولیه به خوبی استفاده کرده و در این راه سعی کرده آثار فارسی زبان را نیز مد نظر داشته باشد.
فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:
التمهید
الفصل الاول: العوامل الطبیعیه و البشریه المؤثره علی الزراعه
الفصل الثانی: الفلاحه فی خراسان
الفصل الثالث: الثروه الزراعیه و الحیوانیه و اهم الصناعات القائمه علیهما
الفصل الرابع: اثر الزراعه علی الازدهار التجاری و الموارد المالیه
الفصل الخامس: المجاعات و الأوبئه
الخاتمه
الحیاه الاقتصادیه فی بلاد ماوراء النهر العصر العباسی الاول
الهام عبدالعزیز عبدالمحسن البابطین

فهرست مطالب:
المقدمه
الباب الاول: اقلیم ماوراء‌النهر، جغرافیته و تاریخه
الباب الثانی: مظاهر الحیاه الاقتصادیه
الباب الثالث: النظم المالیه
الباب الرابع: المستوی الاقتصادی
الخاتمه
الملاحق
الاحوال الدینیه فی بلاد ماوراء النهر حتی القرن الرابع الهجری
نزار عبدالمحسن الداغر

فهرست مطالب:
المقدمه
اولا: الادیان التی انتقلت الی بلاد ماوراء النهر من الهند
ثانیا: الدیانات ذات الطابع الفارسی
ثالثا: الیهودیه و المسیحیه و عباده الظواهر
رابعا: الاسلام
المظاهر الدینیه
الخاتمه و نتائج البحث