نقش رسانه‌ها و نهادهای فرهنگ‌ساز در پیشگیری

انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به مناسبت روز جهانی مبارزه با مواد مخدر و باهمکاری شورای فرهنگی اجتماعی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نشست مجازی «نقش فرهنگ در پیشگیری از مصرف مواد مخدر» را چهارشنبه ۴ تیرماه۱۳۹۹ از ساعت ۱۵:۰۰ تا۱۷:۰۰ برگزار کرد. در این نشست مجازی، حسن بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، پروین داداندیش مشاور اجتماعی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، اسکندر مومنی دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، علی هاشمی دبیرکل سابق ستاد مبارزه با مواد مخدر و معاون سابق رئیس‌جمهور، محمود گلزاری روانشناس و استاددانشگاه علامه طباطبائی، تقی آزاد ارمکی جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران، و هومان نارنجی‌ها پزشک و درمانگر اعتیاد سخنرانی کردند.
در ادامه بخشی از سخنان سردار اسکندر مومنی که برای پخش دراین نشست در اختیار انجمن قرارگرفته بود را می‌خوانید.
در دنیا نزدیک به ۳۰۰ میلیون معتاد وجود دارد و سالانه بالغ بر ۵۰۰ هزار نفر در اثر سوءمصرف مواد مخدر جان می دهند. بالاترین میزان مصرف با ۸۸ میلیون نفر مربوط به موا مخدر کانابیس است و مواد مخدرهای گل، حشیش و ماری جوآنا در رده های بعدی قرار دارند. در دنیا تجربیات زیادی در حوزه مواد مخدر صورت گرفته به گونه ای که برخی مصرف مواد مخدر را قانونی کردند اما گزارش هایی که پس از آزادسازی مصرف منتشر شد نشان از ناموفق بودن آن و افزایش اعتیاد، تولید و قاچاق دارد.
اما در کشورما ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر مصرف کننده مستمر و یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر مصرف کننده تفننی وجود دارد که جمعا چهار میلیون نفر مصرف کننده را نشان می دهد، اما نکته مهم این است که در میان جمعیت فعال ۱۵ تا ۶۴ سال، ۴/۵ درصد مصرف کننده مواد مخدر هستند.

مولفه‌های موثر در حوزه مواد مخدر
مولفه های موثر در حوزه مواد مخدر را به چهار حوزه مقابله، درمان، پیشگیری و توانمندسازی و بازگشت معتادان به جامعه تقسیم می کنیم، ما در کنار کشوری زندگی می کنیم که تولید موادمخدر درآن در سال ۲۰۰۰ میلادی حدود ۲۰۰ تن بود که بعد از گذشت نزدیک به دو دهه، تولید موادمخدر به بیش از ۹ هزار تن رسید. این نشان می دهد که مقابله صرف نمی تواند کارایی داشته باشد و نیاز به توسعه متوازن و هماهنگ میان چهار مولفه دارد؛ همه آسیب شناسی ها هم نشان داد کشورهایی که روی هر چهار مولفه کار کردند موفق بوده اند. طی چهار دهه گذشته، در چهار حوزه مقابله، درمان، پیشگیری و توانمندسازی اقدامات گسترده‌ای انجام شد که همگامی و متوازن بودن این چهار حوزه با یکدیگر، موجب رسیدن به نتیجه موفق در مبارزه خواهد شد، با این حال انتظار جامعه آن است که مواد مخدر در کشور نباشد تا کسی مصرف نکند، البته این انتظار درستی است و لازم است اما کافی نیست.

رسانه‌ها و رسالت آنها در پیشگیری
در حوزه‌های پیشگیری، توانمندسازی، اشتغال و بازگشت بهبودیافتگان به جامعه نقش رسانه ها و نهادهای فرهنگ ساز بسیار مهم است و همان‌طور که مقام معظم رهبری فرموده‌اند که اعتیاد در رأس آسیب‌ها است زیرا اعتیاد هم خود آسیب است و هم منشا آسیب‌های دیگر است، رسانه ها می توانند با فرهنگ سازی، ستاد را در مبارزه یاری کنند. در حوزه پیشگیری از مصرف مواد مخدر و توانمندسازی معتادان برای قطع سوءمصرف، رسانه ها نقش برجسته ای دارد، امروز جهان بدون رسانه مفهوم ندارد بدون تردید موثرترین نقش را رسانه ایفا می کند.
باید یادآوری کنم که ۱۱ درصد تولید ناخالص ملی کشور، صرف مبارزه با مواد مخدر می شود. ۵۰درصد آسیب های اجتماعی ناشی از مواد مخدر است و فرد معتاد، زندگی خانواده های بسیاری را تحت تاثیر قرار می دهد و اینجا رسانه نقش برجسته ای در انعکاس آسیب ها دارند تا آن را در حوزه پیشگیری و توانمندسازی تبدیل به دغدغه کنند. با این حال با تولید خبرهای معمولی نمی توان مبارزه کرد چراکه دنیای امروز دنیای سرعت و رنگ‌ها است پس باید محصولات رسانه ای متنوع، کوتاه و تعیین کننده تولید کرد.
عدم مهارت در برخی از رسانه ها بویژه در حوزه متولیان قابل توجه است، همه فکر می کنند که رسانه را خوب متوجه می شوند و انتظار دارند که مرتب عکس و فیلم و گزارش هایی در مورد متولیان پخش شود این در حالی است که از رسانه باید موضوع و انتشار آن را درخواست کرد. انتظار از رسانه نباید پوشش صرف باشد چه ما باشیم چه نباشیم.
ما درستاد مبارزه با مواد مخدر از هر ایده عملی و اجرایی که بر کاهش اعتیاد اثرگذار باشد استقبال می کنیم. آمادگی کامل داریم تا این دغدغه ها تبدیل به پروژه های اجرایی و گفتمان و عمل ملی شود.