در مراسم بزرگداشت مرحوم استاد صدرالدین عینی که روز سه‌شنبه ۲۸ دی‌ماه ۱۳۹۵ در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد، حسن قریبی، رئیس پژوهشگاه فرهنگ فارسی تاجیکی در تاجیکستان به ایراد سخنرانی پرداخت.

متن سخنرانی ایشان بدین شرح است:
با سلام و خیر مقدم خدمت استادان گرامی، مهمانان عالی‌قدر و حضار محترم. امروز فرصتی فراهم شده است تا از خدمات و فعالیت‌های شخصی تجلیل کنیم که نقش او در شکل‌گیری یک کشور فارسی‌زبان در آسیای میانه غیرقابل چشم‌پوشی و انکار است. استاد صدرالدین عینی پژوهشگر، سیاست‌مدار، شاعر، نویسنده و فعال فرهنگی یکی از چهره‌های شناخته شده و تأثیرگذار در برهه‌های حساس تاریخی، سیاسی و فرهنگی در آسیای میانه به شمار می‌آید. او که زاده دوران حکومت امیران بخارا، پرورش یافته عصر اشغال روسیه تزاری و فعال در دوران حکومت شوراها است، توانست پس از ماجرای مرزبندی‌های معروف سیاست‌های استالینی با تأکید بر شاخص‌های فرهنگی و ادبی در تأسیس جمهوری فارسی‌زبانان نقش داشته باشد و نام خود را به عنوان قهرمان ملی کشوری ثبت کند که در دنیای امروز به آن تاجیکستان می‌گویند. امروز فرصتی است که به بخش‌هایی از این خدمات پرداخته شود و بنده وظیفه خود می‌دانم از طرف پژوهشگاه فرهنگ فارسی تاجیکی از دکتر مهدی محقق و همکاران محترمشان در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی که به برگزاری این نشست همت گماردند، تشکر کنم.
آقای دکتر حداد عادل نیز یکی از سرمایه‌های تاجیکان در ایران هستند، علاقه و شوق ایشان به زبان فارسی و کشورهایی مثل تاجیکستان بر تاجیکان پوشیده نبوده است کما اینکه در سال گذشته بازگشایی پژوهشگاه فرهنگی فارسی تاجیکی یکی از دستاوردهای بنیاد سعدی بوده که به همت ایشان انجام شد.
واقعیت این است که من از یک ماه پیش وقتی که برگزاری چنین نشستی تصویب و تاریخ آن تعیین شد، یکی از دغدغه‌های من این بود که چه می‌توان کرد تا این نکوداشت با اعتبار فراتر و دستاوردهای بیشتری برگزار شود و آن را به یک جریان تبدیل کرد. اما فکرم به جایی نرسید جز این که از صحبت‌های آقای دکتر شبستری این نتیجه را گرفتم که ای کاش می‌شد که ما یک مرکز تاجیکستان شناسی در ایران داشته باشیم تا این مرکز بتواند ضمن ارائه خدمات پژوهشی به علاقمندان این حوزه، برای تنظیم روابط سیاسی نیز کارگشا باشد. امیدوارم که یکی از این بنیادهای علمی ایران روزی اقدام به تشکیل این مرکز کند، چرا که به قول حافظ هزار نکته باریکتر از مو اینجاست.
در پایان باید گفت استاد صدرالدین عینی نهایت بهره‌ای را که می‌توان از قلم گرفت، گرفتند. زیرا آنجایی که باید در مورد تاریخ و یا شعر و یا درباره تاریخ ادبیات می‌نوشتند و می‌کردند، انجام دادند. تاجیکستان امسال بیست و پنجمین سال استقلال خود را جشن گرفت. این کشور در طول این مدت فراز و فرودهای بسیاری داشته است و خوشبختانه تاجیکان علی رغم مشکلاتی که فراهم بوده توانسته‌اند یک منطقه امن و آرامی در فضای کشور برقرار کنند و ما آرزو داریم که این کشور ر همه جنبه‌ها به پیشرفت‌های بیشتری برسد. به قول حکیم فردوسی:

گزند تو پیدا گزند منست                  دل درمند تو بند منست