سالروز درگذشت نیمایوشیج

می‌میرم صد بار پس مرگ تنم / می‌گرید باز هم تنم در کفنم

زآن رو که دگر روی تو نتوانم دید / ای مهوش من، ای وطنم، ای وطنم

۱۳ دی ماه سالروز درگذشت نیمایوشیج، شاعر «افسانه» است که خود به دنیای افسانه‌ها گریخت. شاعری که به زمان پیوست و نمرد، زیرا به نیروی زبان شعر و رسالت آن خوب واقف بود و می‌دانست که شعر بزرگ می‌تواند ثمرهای بزرگ پدید آورد.

انجمن آثار و مفاخر فرهنگی درگذشت نیما یوشیج، این شاعر معاصر را به جامعه علمی کشور تسلیت عرض می نماید.

مقام معظم رهبری درباره نیما:

در شعر نو، دو، سه نفر بودند که شعرهایشان را خیلی می‏پسندیدم.

کسانی بودند که آن وقت در زمان جوانی ما، جزو اساتید و برجسته ‏های شعر نو بودند.به اعتقاد من اینها از خود «نیما یوشیج» بهتر شعر نو می‏گفتند. اگر چه او شروع کننده این راه بود؛ اما به نظر من اینها از او بهتر و پخته‏ تر و برجسته ‏تر شعر می‏گفتند. البته صفای «نیما یوشیج» را هیچکدامشان نداشتند؛ نه اخوان داشت، و نه آن یکی، دو نفر دیگری که من از ایشان اسم نیاوردم.

نیما یوشیج – برخلاف آن چیزی که می‏گفتند – مردی متدیّن بود. مرحوم «امیری» با «نیما یوشیج» از نزدیک دوست بود. او برای من نقل می‏کرد و می‏گفت «نیما یوشیج» آدم متدیّنی است. او به شعر سنّتی هم علاقه‏ مند بود؛ منتها این سبک را هم می‏پسندید. البته می‏دانید که ایشان این سبک را هم از اروپایی ها گرفته بود. اصلاً سبک شعر نوِ ما، سبک ابتکاری به معنای حقیقی نیست؛ سبک شعر اروپایی است، با خیلی از خصوصیاتی که آن شعرها دارد. حتّی سبک جمله‏ بندی انگلیسی، در شعر نوِ فارسی ما گرته ‏برداری شده است.

پنج شنبه،۲۶ خرداد ۱۳۹۰

 پیام وزیرفرهنگ و ارشاد اسلامی به مناسبت سالروز درگذشت نیما یوشیج

(۱۳ دی ۱۳۸۹)

سیزدهم دی ماه سالروز تولد بزرگ مردی است که در ادبیات ایران، بویژه در حوزه شعر، نامی ماندگار از خود به یادگار گذاشته است. مردی که با گذشت نزدیک به ۹۰ سال از چاپ اولین منظومه اش هنوز، ابعاد زبان شعری و اندیشه اجتماعی اش به درستی تحلیل و به شایستگی تبیین نشده است.

این رو بزرگداشت نیما، بزرگداشت زیبایی و زلالی است. بزرگداشت نیما، بزرگداشت نوآوری در ذهن و زبان ادبی جامعه است و امروز بر همه محققان و پژوهشگران عرصه ادبیات است که علاوه بر توجه به نوآوری های نیما، به باز شناسی زبان و اندیشه، بپردازند تا به لطف و کرم ایزد متعال، جامعه ادبی و فکری ما بیش از پیش از آن بهره مند شوند.

 

کتاب شناسی زندگانی و آثار نیما یوشیج

اخوان ثالث، مهدی، بدعت‌ها و بدایع نیما یوشیج
اخوان ثالث، مهدی، عطا و لقای نیما یوشیج
جورکش، شاپور، بوطیقای شعر نو
شارق، بهمن، نیما و شعر فارسی، بررسی و نقد آثار نیما یوشیج
صمدی، حسین، کتابشناسی نیما
طاهباز،سیروس و لاهوتی، محمدرضا، یادمان نیما یوشیج
طاهباز، سیروس، کماندار بزرگ کوهساران: زندگی و شعر نیما یوشیج
فلکی،محمود، نگاهی به شعر نیما

عبدعلی،محمد، فرهنگ واژگان و ترکیبات اشعار نیما یوشیج
حسنی،حمید، موسیقی شعر نیما (تحقیقی در اوزان و قالب‌های شعریِ نیما یوشیج)
حقوقی، محمد، نیما یوشیج: شعر نیما یوشیج از آغاز تا امروز (شعر‌های برگزیده تفسیر و تحلیل موفق ترین شعرها)
حمیدیان، سعید، داستان دگردیسی: روند دگر گونی های شعر نیما یوشیج
کسرایی، سیاوش در هوای مرغ آمین: نقد‌ها، گفت و گوها و داستان ها
شهرستانی، محمدعلی، عمارت دیگر (معنی شعر نیما) در پنج بخش
پورنامداریان، تقی، خانه‌ام ابری است: شعر نیما از سنت تا تجدد
مهاجرانی، عطاءالله، افسانه نیما

هشترودی، ضیاء، نیما، زندگی و آثار او
گزینه اشعار نیما یوشیج، به کوشش یدالله جلالی پنداری،

نام کتاب : برگزیده آثار نیما یوشیج‏ «شعر»

انتخاب، نسخه‏ برداری و تدوین: سیروس‏ طاهباز با نظارت شرگیم یوشیج

انتشارات‏: بزرگمهر

سال چاپ : ۱۳۶۸

صفحه : ۳۱۶

این مجموعه سومین برگزیده اشعار نیمایوشیج است که به همت سیروس طاهباز منتشر ‏شده است.پیش از این نیز دو مجموعه‏ دیگر به انتخاب طاهباز توسط انتشارات‏ کتابهای جیبی به سالهای ۱۳۴۲ و ۱۳۵۲ منتشر شده بود.

نام کتاب: در تمام طول شب (بررسی آراء نیما یوشیج)

تألیف: دکتر احمدرضا بهرام پور

 انتشارات: مروارید

 صفحه: ۴۴۱

 

کتاب حاضر پژوهشی است در دیدگاه‌های نیما درباره نظریه شعر، نوآوری و شعر شاعران. نویسنده در این کتاب کوشیده تا با بررسی اشعار، نامه‌ها، مقالات و یادداشت‌های نیما، به دیدگاهی منسجم‌تر و مشخص‌تر از نظریات و آراء  نیما یوشیج دست پیدا کند. کتاب شامل چهار فصل است:

۱) مروری بر آثار منثور نیما

۲) نیما و نظریه شعر: امکان ها و تنگناها

۳) نیما و نوآوری

۴) نیما و شعر شاعران

نویسنده در بخشی از کتاب درباره‌ی نیما می‌گوید: «نیما بیشتر آرزومند فراهم آمدن زمینه‌های مناسب‌تر فرهنگی بود و بی‌گمان با آن سعه صدر و حوصله مثال‌ زدنی‌اش، چندان انتظار نداشت که خیل مخاطبان، اشعارش را چون «کاغذ زر» بر سر و دست ببرند. او به آینده و تغییرات تاریخی و فرهنگی احتمالی، چشم دوخته بود…»

نام کتاب: جامعه‌شناسی شعر نیما

تالیف: علی ضیاء‌الدینی

انتشارات:

مولف در این کتاب ارتباط میان مسائل جامعه‌شناسی عصر نیما و شعر او را نشان داده و شعر او را آیینه تمام‌نمای مسائل سیاسی و اجتماعی عصرش دانسته است.  این کتاب در هفت فصل به مباحث جامعه‌شناسی ادبیات و جامعه‌شناسی شعر نیما می‌پردازد. جامعه‌شناسی ادبیات از شاخه‌های دانش جامعه‌شناسی است که بنیان‌ها و کارکردهای اجتماعی ادبیات، رابطه میان جامعه و ادبیات و قوانین حاکم بر آن‌را تحلیل می‌کند. البته در بررسی یک اثر ادبی با نگاه جامعه‌شناختی به تعامل دو سویه میان دانش‌های جامعه‌شناسی و ادبیات نیاز است. مولف در مقدمه کتاب می نویسد : «شعر نیما را میراث‌خوار پرحادثه‌ترین مقاطع تاریخ کشور ما خوانده و نیما را تحت تاثیر تحولات سیاسی و اجتماعی عصر خود معرفی کرده است که بسیاری از این مسائل را در شعرش انعکاس می‌دهد. » وی معتقد است نیما در سال‌های آغازین به شیوه سنتی و یا نیمه سنتی به بیان مسائل و مشکلات جامعه می‌پردازد و بعدها که شعر او مسیر تکوین و تکامل را می‌پیماید، با به‌کارگیری سبک سمبلیک اجتماعی و نمادگرایانه مسائل اجتماع را در آیینه شعرش نشان می‌دهد. مولف سه مسیر را برای بررسی‌های جامعه‌شناسانه برمی‌شمارد. یکی از این مسیرها مجموعه‌ای از بررسی‌های جامعه‌شناختی درباره چاپ، پخش و خواندن به ویژه دریافت یا پذیرش آثار ادبی است.

نام کتاب: اسنادی درباره نیما یوشیج

تألیف: علی میرانصاری

انتشارات: سازمان اسناد ملی ایران، پژوهشکده اسناد

چاپ: ۱۳۷۵

کتاب حاضر،به مناسبت بزرگداشت یکصدمین سالروز تولد نیما،در راستای انتشار اسناد ادبیات معاصر ایران و براساس دستنوشته ‏های نیما و راپرت وزارت معارف درباره اوست و از نظر زمانی، یک دورهء تقریبا سی ساله را از زندگی‏ نیما (از پانزده تا چهل سالگی ۱۳۱۸-۱۲۱۹ش.) در برمی‏گیرد. مقاله‏ هایی چون: نیما یوشیج از تولد تا سی‏سالگی اثر سیروس‏ طاهباز، نیما و مدرسه سن لوئی اثر دکتر کیانوش کیانی‏ هفت لنگ، نیما دربارفروش کار جواد نیستانی، سفرنامه بارفروش اثری نو یافته از نیما کار علی میر انصاری، نیما و مجله موسیقی اثر مهرداد ضیائی و مقاله پایانی، به‏ معروف‏ترین اثر نیما یعنی منظومه افسانه ترجمه ایرانشناس‏ فرانسوی، رژه اسکو مربوط است که آن را محمد جواد شمس‏ جمع‏آوری کرده است.

 

گزیده ای از سخنان نیما

«به صفا دادن قلب خود بپردازید . همه چیز تازه و کهنه است. کهنه است برای اینکه خیلی شبیه به آن بوده و تازه از این جهت که آن را تازه می بینم . بینایی ما شرط است.

چیزی که در این میانه مهم است، انسانیت است. انسان باشید. تازه و کهنه فایده ندارد اگر به فضایل پسندیده موصوف نباشید.» (نک: کتاب آقا توکا، ص ۹۲)

نیما در نامه ای به تاریخ ۱۵ دی ماه ۱۳۰۷ می نویسد:

«بگذار بگویند: این اشخاص بنیان ملیت را خراب کرده اند. این بدنامی ها به من برمی گردد. افتخار من در این است که گمراه اسم گرفته ام … به خودم می گویم : تویی که بنیان ملیت مملکت کورها را خراب می کنی؟ پس از آن هر کلنگی که بر زمین می‌خورد، می‌شنوم چه چیزها خراب می‌شود .ذوق می‌کنم. یک قاعده تازه است هر خشتی که گذارده می‌شود می‌بینم یک قاعده تازه، یک شعر جدید است.

من بنای شاعری را می‌سازم. خشت‌های کهنه‌ای که می‌شکنند صدای معاصرین من، صدایی است که از آن خشت‌ها بیرون می‌آید.» نک: کتاب آقا توکا،ص ۷۸

وصیت نامه نیما یوشیج

امشب فکر می کردم با این گذران کثیف که من داشته ام بزرگی که فقیر و ذلیل می شود،حقیقتاً جای تحسر است .فکر می کردم برای دکتر حسین مفتاح چیزی بنویسم که وصیت نامه من باشد. به این نحو که بعد از من هیچ کس حق دست زدن به آثار مرا ندارد بجز دکتر محمد معین ،اگر چه او مخالف ذوق من باشد.

دکتر محمد معین حق دارد در آثار من کنجکاوی کند. ضمنا دکتر ابوالقاسم جنتی عطایی و آل احمد با او باشند، به شرطی که هر دو با هم باشند.

ولی هیچیک از کسانی که به پیروی از من شعر صادر فرموده اند در کار نباشند، دکتر محمد معین مثل صحیح علم و دانش است، کاغذ پاره های من را باز کنید، دکتر محمد معین که هنوز او را ندیده ام مثل کسی است که او را دیده ام اگر شرعا می توانم قیم برای ولد خود داشته باشم دکتر محمد معین قیم من است ولو اینکه او شعر مرا دوست نداشته باشد، اما ما در زمانی هستیم که ممکن است همه این اشخاص نامبرده از هم بدشان بیاید و چقدر بیچاره است انسان!

دوشنبه ۲۸ خرداد ماه ۱۳۳۵