ناصرالدین عبدالله، معروف به «خواجه احرار»، از مشایخ نامدار و بانفوذ نقشبندیه در ماوراءالنهر (آسیای میانه) است. از او، دو نوع آثار مکتوبی (نوشتاری) و ملفوظی (گفتاری) باقی مانده است.

از آثار مکتوبی او، فقرات، والدیّه و حورائیّه به دست ما رسیده است. علاوه بر آن، برخی رسائل منسوب به او و نامه‌های خواجه احرار نیز موجود است که خطاب به پادشاهان، امیران، مریدان و خویشاوندانش نگاشته شده است. ۴۲ نه خطاب به سلطان ابوسعید میرزا و دیگران، به کوشش دکتر عارف نوشاهی در کتاب احوال و سخنان خواجه عبیدالله احرار چاپ شده و ۱۲۸ نامه خطاب به امیرعلی‌شیر نوایی، به کوشش دکتر عصام الدین اورن بایف و خانم جو این گروس، در کتاب نامه‌های خواجه عبیدالله احرار و بستگان او در لایدن منتشر شده است.

از آثار ملفوظی، یعنی سخنان و اقوال او نیز سه مجموعه مستقل با نام‌های: ملفوظات خواجه احرار (به تحریر میرعبدالاول نیشابوری و به کوشش دکتر عارف نوشاهی)، سلسله‌العارفین و تذکره الصدیقین (به تحریر مولانا محمد قاضی سمرقندی و به کوشش احسان‌الله شکراللهی) و ملفوظات خواجه احرار (به تحریر ملامحمدامین کرکی و به کوشش دکتر عارف نوشاهی) چاپ شده است.

کتاب حاضر، مشتمل بر سه رساله فقرات، والدیّه و حورائیّه خواجه احرار است. که جداگانه و به اختصار، به شرح هر یک می‌پردازیم:

۱. فقرات: مؤلف نامی برای اثر ذکر نکرده، اما چون مطالب پراکنده آن با عنوان «فقره» آمده، متأخرین آن را با عنوان‌های فقرات، فقرات شریف، فقرات احراریه، فقرات العارفین و ارشادالسالکین خوانده‌اند. تاریخ تألیفی در اثر ذکر نشده، اما قطعاً متعلق به سال‌های پس از ۸۹۰ هجری است.

۲. والدیّه: رساله‌ای کوتاه است که خواجه احرار به خواست پدرش، محمود شاشی، نگاشته و به همین سبب به والدیّه معروف شده است. تاریخ دقیق تألیف این اثر نیز مشخص نیست، اما از آنجا که نسخه‌ای از این رساله، کتابت شده سال ۸۷۷ هجری موجود است، تاریخ تألیف والدیّه را باید پیش از ۸۷۷ هجری دانست.

۳. حورائیّه/ شرح رباعی ابوسعید ابوالخیر: حورائیّه، تنها اثر خواجه احرار است که نام نگارنده در آن به صراحت آمده. تاریخ تألیف این رساله را با توجه به تاریخ کتابت مجموعه رسائل حمیدیه سلیمانیه در استانبول ـ که نسخه حورائیّه در آن قرار دارد ـ باید قبل از ۸۷۸ هجری دانست.

دکتر نوشاهی علاوه بر تصحیح متن سه رساله یاد شده، مقدمه مفصلی شامل شرح احوال و آثار خواجه احرار، معرفی سه رساله خواجه در این مجموعه و گزارش تصحیح و ویرایش اثر، در ابتدای کتاب آورده‌اند. در انتها نیز نمایه‌هایی شامل این موارد، افزوده‌اند: اعلام تاریخی، فرقه‌ها، گروه‌ها و طبقات مختلف؛ اعلام جغرافیایی، کتاب‌ها، اصطلاحات و معارف عرفانی و اشعار عربی و فارسی.

احرار، خواجه عبیدالله (۸۰۶ ـ ۸۹۵)، رسائل خواجه احرار (فقرات، والدیّه و حورائیّه)، تصحیح و مقدمه دکتر عارف نوشاهی، هرات، انتشارات احراری، چاپ اول، ۱۳۹۴. (تیراژ: ۵۰۰ جلد، ۱۸۷ صفحه)

منبع: کتابخانه مجلس شورای اسلامی