بزرگداشت پروفسور هانری کُربن

تاریخ ایجاد : سه شنبه, ۲۵ آبان ۱۳۹۵ مراسم بزرگداشت پروفسور هانری کُربن با حضور علما، استادان، فرهیختگان و دوستداران علم و دانش روز دوشنبه ۲۴ آبان‌ماه ۱۳۹۵ در تالار اجتماعات شهید مطهری انجمن برگزار گردید. در این مراسم که با حضور شخصیت‌های علمی و فرهنگی همچون دکتر محمد موقتیان، پروفسور سیدحسن امین، دکتر عبدالرضا […]

تاریخ ایجاد :

سه شنبه, ۲۵ آبان ۱۳۹۵

IMG 3382.1مراسم بزرگداشت پروفسور هانری کُربن با حضور علما، استادان، فرهیختگان و دوستداران علم و دانش روز دوشنبه ۲۴ آبان‌ماه ۱۳۹۵ در تالار اجتماعات شهید مطهری انجمن برگزار گردید.

در این مراسم که با حضور شخصیت‌های علمی و فرهنگی همچون دکتر محمد موقتیان، پروفسور سیدحسن امین، دکتر عبدالرضا مظاهری، دکتر مصطفی ملکیان، محمدحسن اصغرزاده، دکتر توفیق سبحانی، دکتر حکیمه دبیران و دوستداران علم و دانش برگزار شد، دکتر مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ دکتر نصرالله پورجوادی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ دکتر کریم مجتهدی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و استاد پیشکسوت فلسفه؛ دکتر انشاءالله رحمتی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و مترجم آثار هانری کربن و دکتر رضا کوهکن، عضو هیأت علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه به بیان دیدگاه‌های خویش نسبت به این استاد فرزانه پرداختند و مقام علمی، ادبی و اخلاقی وی را تکریم کردند.

متن سخنرانی دکتر مهدی محقق بدین شرح است:

IMG 4709

بیش از هر چه باید از حضار محترم بانوان و آقایان تشکر و سپاسگزاری کنم که در این مجلس حاضر شدند. در این مجلس ممکن است همه پروفسور هانری کربن را نشناسند ولی باید بدانند ایشان ۲۴ کتاب فارسی از دانشمندان و بزرگان ایران مربوط به فرهنگ ایران و معارف اسلامی را احیاء کرد از کشف‌المحجوب ابویعقوب سجستانی گرفته تا جامع‌الحکمتین ناصرخسرو، رسائل شیخ شهاب‌الدین سهروردی، سیدحیدر آملی و دیگران.
آشنایی من با پروفسور هانری کربن به شصت سال قبل برمی‌گردد؛ آن وقت که آن دانشمند بزرگ به ایران رفت و آمد می‌کرد تا وسیله نشر آثار دانشمندان اسلامی ـ ایرانی، به‌ویژه آن آثار که به زبان فارسی نوشته شده، فراهم آورد ـ همچنان‌ که دانشمندان بزرگی همچون ابن‌سینا و سهروردی و ناصرخسرو با نوشتن کتاب‌های علمی به زبان فارسی ثابت کردند که آن زبان می‌تواند گویای هر مطلب علمی باشد. کربن با نشر آن آثار ثابت کرد که لطایف و دقایق اندیشه‌های عرفانی و فلسفی و کلامی که به زبان فارسی بیان می‌شود تأثیر مضاعف بر روح ایرانی به جای می‌گذارد. به خاطر دارم هنگامی که من کتاب قبسات میرداماد را تصحیح می‌کردم، یک نسخه خطی به قلم شخصی به نام آقاجری را در اختیار ما گذاشت که از آن استفاده کردیم . وقتی هم رئیس وقت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی از من خواست که کتابی از عطار را تصحیح کنم، من در سال ۱۳۳۷ کتاب اشترنامه عطار البته قسمت اول آن را تصحیح کردم. اما بعد در میان کار متوجه شدم که این اثر از عطار نیست بلکه منسوب به اوست. از این رو از چاپ جلد بعدی آن صرف‌نظر کردم. کربن علت عدم ادامه کار را از من پرسید. من گفتم این کتاب از کسی است که مدّعی شده که از وجود خویش فانی گشته و «عطّار ثانی» شده است، ایشان گفتند باز هم مهم است که کتابی به نام عطّار در اقطار بلاد خراسان مورد استفاده قرار می‌گرفته، مطالب آن بررسی و تحقیق شود. در هرحال من از ادامه کار روی این کتاب که جلد اولش به وسیله انجمن چاپ شد، منصرف شدم. بعد به این فکر افتادم کتاب دیگری در انجمن چاپ کنم. از این رو کتاب فیلسوف ری محمدبن زکریاری رازی را تألیف کردم که به وسیله انجمن چاپ و در سال ۱۳۴۹ بهترین کتاب سال شد.
کربن با نشر آثار سهروردی که بخش فارسی آن به‌ وسیله دوست دانشمند او، دکتر سی‍ّدحسین نصر منتشر گردید، اندیشه و تفکّر ایرانیان باستان را در مورد نور و ظلمت و برابری آن در مقابل وجوب و امکان که در فلسفه اسلامی مطرح بود، به اهل علم معرّفی کرد؛ یعنی همان اندیشه‌ای که به عنوان «حکمت خسروانی و فهلوی» معروف گردیده بود که وجود مراتب مختلفی از قوّت و ضعف و فقر و غنا دارد. مانند نور است که مراتب مختلفی دارد که مرتبه عالی آن به نورالانوار یعنی «واجب‌الوجود» در فلسفه مشائی می‌رسد. کربن خود مثال بارزی از حکیم کامل بود که به قول سهروردی حکمت بحثیه و حکمت ذوقیه را در خود جمع کرده بودـ یعنی او مطالب نظری را با لطایف عرفانی می‌آمیخت که نتیجه آن مورد علاقه و پذیرش عالم و عامی می‌شد.
درست چند سال از نشر کتاب جامع‌الحکمتین ناصرخسرو به وسیله هانری کربن نگذشته بود که من با همکاری مرحوم مجتبی مینوی دیوان ناصرخسرو را بر اساس نسخه مکتوب به سال ۷۳۶ق تصحیح کردیم و من نتیجه مطالعات خود را در کتابی تحت عنوان تحلیل اشعار ناصرخسرو منتشر ساختم. کربن اهمیّت فراوانی به دیوان ناصرخسرو می‌داد به‌ویژه برخی از مطالب جامع‌الحکمتین که در دیوان با اشارات کوتاه بیان شده بود، در جامع‌الحکمتین با وضوح بیشتر دیده می‌شد.
او از نشر کتاب قبسات میرداماد که به وسیله من و همکارانم انجام شد، بسیار خوشنود و خرسند بود و همیشه توصیه می‌کرد که شرح آقاجانی و شرح سیّداحمد علوی برای حلّ دشواری‌های آن کتاب چاپ شود که خوشبختانه شرح علوی به سال ۱۳۷۶ در مجموعه مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران – دانشگاه مک‌گیل با همکاری مرکز نشر میراث مکتوب منتشر شد.
من در مقدّمه شرح قبسات سیّداحمد علوی از کوشش‌های کربن و سیّدجلال‌الدّین آشتیانی در معرّفی آثار حکمای الهی یاد کردم و تقدّم فضل و فضل تقدّم را در این زمینه به هر دو متعلّق ساختم و بسیار شادمانم که موفّق شدم کتاب جشن‌نامه هانری کربن را که به وسیله دکتر سیّدحسین نصر فراهم آمده بود و بسیاری از دوستان و علاقه‌مندان ایرانی و غیر ایرانی مقالاتی را به احترام کربن به آن مجلَّد ضخیم اهدا کردند، در سال ۱۹۷۵م در زمان حیات استاد در مجموعه «سلسله دانش ایرانی» که زیر نظر من و پروفسور ایزوتسو منتشر می‌شد، منتشر کنم.