بزرگداشت مرحوم دکتر اسماعیل رفیعیان و رونمایی از کتاب «این گونه ماندگار»

بزرگداشت مرحوم دکتر اسماعیل رفیعیان به همت انجمن ترویج زبان و ادب فارسی در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

بزرگداشت معلّم پارسا مرحوم دکتر اسماعیل رفیعیان، استاد دانشگاه تبریز و دانشگاه آزاد اسلامی تبریز از مؤلفان لغت‌نامه دهخدا، به همت انجمن ترویج زبان و ادب فارسی و با حضور علما، استادان، فرهیختگان و دوستداران علم و دانش روز ‌‌دوشنبه چهارم خردادماه۱۳۹۴ در تالار اجتماعات شهید مطهری انجمن برگزار گردید و از کتاب «این گونه ماندگار» حاوی مقالات علمی و ادبی که از طرف استادان و همکاران و فضلای کشور به آن فقید سعید تقدیم شده رونمائی شد.
در این مراسم که با حضور شخصیت‌های علمی و فرهنگی همچون سید عبدالله انوار، فهرست‌نویس، نسخه‌شناس و ریاضی‌دان برجسته؛ حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید هادی خامنه‌ای، رئیس پژوهشکده تاریخ اسلام؛ دکتر محمدرضا نصیری، قائم مقام انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ دکتر توفیق سبحانی، معاون علمی پژوهشی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ دکتر ژاله آموزگار، استاد زبان‌های باستانی و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ دکتر مسعود پزشکیان، نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی؛ دکتر مجتهد شبستری، رئیس انجمن دوستی ایران و تاجیکستان، حسن انوری، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دکتر محمد موقتیان و دوستداران علم و دانش برگزار شد، دکتر مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ دکتر کاظم بجنوردی، رئیس مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی؛ دکتر مهدی ماحوزی، مدیر گروه ادبیات فارسی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن؛ دکتر علی عبدالعلی زاده، وزیر اسبق مسکن و شهرسازی؛ دکتر علی اصغر شعردوست، نماینده سابق مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی و مشاور دستیار رئیس جمهور، ابوالفضل علی محمدی، استاد دانشگاه هنر اسلامی تبریز و حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر سید طاها مرقاتی، استاد حقوق دانشگاه تهران به بیان دیدگاه‌های خویش نسبت به این استاد فرزانه پرداختند و مقام علمی، فرهنگی و اخلاقی وی را تکریم کردند.
در این مراسم ابتدا دکتر محقق رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی سخنرانی کرد و گفت: بسیار از تشریف فرمایی حضار محترم که برای مجلس یادبود و نکوداشت یکی از بزرگان فرهنگ این مملکت، مرحوم دکتر اسماعیل رفیعیان آمدند، سپاسگزارم.
رئیس انجمن ترویج زبان و ادب فارسی درباره سابقه آشنایی خود با دکتر اسماعیل رفیعیان گفت: آشنایی من با استاد به زمانی باز می‌گردد که ایشان دانشجوی دوره دکتری دانشکده ادبیات بودند. اولین بار من ایشان را در میان راهروی کتابخانه دیدم که همراه با دو نفر دیگر با هم ترکی صحبت می‌کردند بعد متوجه شدم که هر سه آنها یعنی مرحوم دکتر امین ریاحی، مرحوم دکتر اسماعیل رفیعیان و مرحوم دکتر منوچهر مرتضوی دانشجوی دوره‌ی دکتری زبان و ادبیات فارسی هستند. من شاید یک سال بعد از آنها بودم.
دکتر محقق در ادامه افزود: بعدها هر وقت که دانشجویان دانشگاه تبریز، خصوصاً انجمن اسلامی از من دعوت می‌کردند که به تبریز بروم و سخنرانی کنم، نه تنها مرحوم دکتر اسماعیل رفیعیان در سخنرانی من حاضر می‌شدند بلکه از من قول می‌گرفتند که یک بعد از ظهر با هم باشیم و من را به گردش در باغ ملی و اطراف تبریز می‌بردند، بعد در خدمتشان شام می‌خوردیم و صحبت می‌کردیم و گاهی هم پیش می‌آمد که تا دو بعد از نصفه شب ما در حال گفتگو بودیم.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با اشاره به آخرین دیدار خود با استاد رفیعیان گفت: آخرین مرتبه حدود پنج یا شش سال پیش در همایش مولوی که در انجمن ترویج زبان و ادب فارسی برگزار کرد، ایشان را زیارت کردم. فرزند برومندشان آقای پیروز رفیعیان، ایشان را از بستر بیماری به محلی که ما بودیم آوردند و گفتند که ایشان اصرار کردند چون دکتر محقق آنجا هست من باید به دیدن ایشان بروم و او را به مرند و.. به گردش ببرم. من دیدم استاد علی‌رغم بیماری روح بلندش، بلند پرواز است ولو این که جسمش توانایی سابق را ندارد. در هر حال ما خوشحال هستیم از این که این استاد بزرگ و بزرگوار فرزندان لایقی مثل جناب آقای پیروز و هما خانم از خودشان باقی گذاشتند و فرزندان ایشان همه دانشجو و دانش‌پژوه و علاقمند به علم و دانش هستند.
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه راجع‌به خدمات استاد رفیعیان و سهم مردم آذربایجان در فرهنگ ایران تصریح کرد: کتاب دستور زبان فارسی تألیف مرحوم آیت‌الله میرزا محمدعلی مدرس تبریزی نخستین بار با همت ایشان چاپ شد. مرحوم آیت‌الله میرزا محمدعلی مدرس تبریزی آثاری چون فرهنگ «نوبهار»، «بهارستان»، «نگارستان» و «قاموس المعارف» را تألیف کرده‌اند. این علاقه به فرهنگ ایران و زبان فارسی از طرف آذربایجانی‌ها واقعا قابل تقدیس و تکریم است. ما اینجا جمع شدیم برای این که ادای دین کنیم و یادی کنیم از خدمات مرحوم دکتر اسماعیل رفیعیان و علاقه ایشان به زبان فارسی و خدمتی که در تبریز کردند، چه در دورانی که در دانشگاه تبریز درس می‌دادند و چه در دورانی که در دانشگاه آزاد بودند و قدردانی نماییم. در هر حال ما خوشحال هستیم که این مجلس را توانستیم برگزار کنیم.
دکتر محقق در ادامه از عدم وجود فضای مناسب انجمن برای برگزاری اینگونه مجالس عذر خواست و گفت: این واقعا باعث تأسف است که ما برای تربیت جسم و بدن جوانانمان ورزشگاه‌های چند صد هزار نفری داریم ولی برای تربیت روحشان جایی نداریم که نسل جوان بیایند بنشینند و دانشمندانی مانند مرحوم دکتر رفیعیان را اسوه خودشان قرار بدهند. به قول سنایی که می‌گوید: «فربه شد به جسم و به جان لاغر» ما جسم بچه‌های خود را پرورش می‌دهیم و فربه می‌کنیم ولی جان و روحشان لاغر می‌ماند و گرنه نمی‌بایست طوری باشد که ما جایی نداشته باشیم که چند برابر این جمعیت بنشینند و استفاده کنند از بزرگان علم و دانش این مملکت.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در پایان گفت: ما از آقای پیروز رفیعیان خواهش کردیم که به یاد مرحوم پدرشان یک بنیاد علمی و فرهنگی را تشکیل دهند و تمام همشهریان علاقمند به علم و ادب و دانش نیز به آن کمک کنند و ما امیدواریم که مورد تصویب همشهریانشان قرار بگیرد و این یادبودی از مرحوم دکتر اسماعیل رفیعیان باشد.

سپس دکتر کاظم بجنوردی رئیس مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی گفت: امروز اتفاق ارزنده‌ای رخ داده است؛ قدردانی از مردی مبارز، پارسا و ادیب و خدمتگزار که من از ۳۴ سال قبل و از دوره اول مجلس شورای اسلامی افتخار آشنایی با ایشان را داشتم. خانواده اصیلی هستند و از همان زمان که با ایشان روبرو شدم، شیفته ایشان بودم. در آن دوره اول درگیری‌ها خیلی شدید بود. در آغاز انقلاب مسائل مبهم بود و برای ما هم که سوابقی داشتیم، مطالب مثل امروز روشن نبود و تشخیص حق بدون وجود امام مشکل بود. ولی وجود امام مثل پرچم شاخص باعث می‌شد ما راهمان را گم نکنیم. در آن مجلس سنگین با تضارب بالای آراء مرحوم رفیعیان با متانتی قابل تحسین با مسائل برخورد می‌کرد و گرایش فراوانی به انسان دوستی و وطن‌پرستی داشت.

وی در پایان گفت: تبریزی‌ها همیشه پیشقراول ما بودند و ما دموکراسی را از ایشان داریم و هیچگاه تبریز و جایگاه فرهنگی، استاد را فراموش نخواهیم کرد.

سپس دکتر مهدی ماحوزی مدیر گروه ادبیات فارسی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن گفت: زمانی که نخستین واحد ما در تبریز پا گرفت، من حکم دکتر رفیعیان و لطفعلی بنان را به عنوان مسئول علمی به دکتر جاسبی دادم. او گفت: آیا ایشان را می‌شناسید؟

گفتم: آذربایجانی‌ها، بزرگترین اقوامی هستند که به ایران خدمت کردند و البته بزرگ این‌ها دکتر منوچهر مرتضوی بود؛ مردی بزرگ با جوهره آزادگی.

پس از آن دکتر علی عبدالعلی‌زاده وزیر اسبق مسکن و شهرسازی گفت:‌ ایشان در زمان تدریس ادبیات فارسی در دانشگاه فنی پیش از انقلاب ادبیات را چنین تعریف کرد که: آنچه را باور دارید بنویسید و برای دیگران بخوانید. هر کس بتواند چنین کاری کند ادبیات را فهمیده است. او آموزگاری مراقب و بیدار بود و هیچگاه برای خودش از من چیزی را نخواست و بیش از ۵۰ سیل‌بند در روستاهای مرند که از سال ۱۳۶۳ احداث شد از یادگار‌های ایشان است.

سپس دکتر علی اصغر شعردوست نماینده سابق مجلس شورای اسلامی جریان ترغیب شدنش برای ورود به مجلس توسط استاد رفیعیان را ذکر کرد و گفت: امسال یکصدمین سال تولد شهید مدنی است. خوب است انجمن از شخصیت علمی این مرد برجسته تجلیل کند و نیز استاد شهریار که هر جور نگاه کنید ایرانی است و شیعه. البته من درباره ارتباط استاد رفیعیان و استاد شهریار خاطراتی دارم که در این مقال نمی‌گنجد. سپس ابوالفضل علی محمدی استاد دانشگاه تبریز گفت: سخن گفتن درباره رفیعیان مثل سبک سعدی سهل و ممتنع است. سهل است به این خاطر که ما به سهم خود شنیده‌ها و دیده‌های خود را بیان می‌کنیم و ممتنع است چون وسعت خدمات علمی و مدیریتی ایشان در این مجال نمی‌گنجد.

پس از سخنرانی طاها مرقاتی استاد دانشکده حقوق تهران، از کتاب این گونه ماندگار به قلم دکتر محمد طاهر خسروشاهی رونمایی شد و لوح یادبودی به پیروز رفیعیان، فرزند استاد اهدا شد.