بزرگداشت خواجه نصیر الدین طوسی

پنجم اسفندماه، روز مهندسی است. روزی که به پاس بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی، این نام را بر آن نهاده‌اند.

خواجه‌نصیرالدین طوسی، دانشمند،نویسنده، منجم ، فیلسوف ،ریاضی دان و شاعر معروف در ۵ جمادی‌الاول ۵۹۷ هـ. ق در طوس متولد شد، به همین علت به طوسی مشهور شد.

اصل او از جهرود قم یا ساوه و موصوف به استادالبشر و عقل حادی عشر است . خواجه نصیرالدین در علوم ریاضی، نجوم و حکمت به تحصیل پرداخت ، علوم دینی و علوم عملی را زیر نظر پدرش و منطق و حکمت را نزد دایی‌اش ، بابا افضل ایوبی کاشانی، فرا گرفت. سپس برای تکمیل تحصیلات خود به نیشابور رفت و در آنجا محضر فریدالدین عطار نیشابوری را درک کرد و گویا حکمت مشاء را نزد او آموخت . ریاضی را از کمال‌الدین محمد حاسب و فقه را نزد معین‌الدین سالم بن بدران مصری و کمال الدین میثم بحرانی فرا گرفت . همچنین محضر دانشمندانی چون کمال الدین موصلی ،ابوالسعادات اصفهانی ، اسعد بن عبدالقادر اصفهانی و نجم الدین محقق حلی استفاده کرد. سرانجام در سال ۶۱۹ هـ.ق موفق به دریافت درجه اجتهاد و اجازه روایت از معین‌الدین شد. او چند سال پس از واقعه حمله چنگیز،به قلاع اسماعیلیه پناه برد و به خدمت ناصرالدین عبدالرحیم ابی منصور ، محتشم قهستان رسید و به خواهش او کتاب «الطهاره » ابوعلی مسکویه را به فارسی ترجمه کرد که بعدها اساس تالیف «اخلاق ناصری » قرار داد. بعد به دعوت علاءالدین محمود، فرمانروای اسماعیلیان ، به قلعه میمون دژ رفت و بعد در ۶۵۴ هـ.ق به هولاکو پیوست و همواره در ملازمت او بود. وی مقام وزارت او را نیز عهده‌دار بود. در این سمت از قتل گروهی از بزرگان عصر خود جلوگیری کرد . همچنین رصدخانه مراغه و کتابخانه‌ای آنجا را مشتمل بر چهارصد هزار جلد کتاب را که از بغداد، شام و الجزیره و اطراف و اکناف ایران گردآوری کرده بود، تأسیس کرد. او سرانجام در ۷۷۲هـ.ق در بغداد درگذشت و در کاظمین در جوار امامین همامین به خاک سپرده شد.

خواجه نصیرالدین از بنیانگذاران کلام شیعه و پیشاهنگ بزرگ فلسفه مشاء بود. از این استاد برجسته آثار متعددی باقی مانده است که از آن جمله می‌توان به کتابهای «جوامع‌الحساب بالتخت و التراب»، «رساله‌الشافیه»، «زیج ایلخانی»، «کشف القناع عن اسرار شکل‌القطاع»، «تذکره فی علم الهیئه»، «شرح اشارت بـو علـى سینا »، «قـواعد العقـایـد«،« تحـریـر مجسطـى»، «تحریر اقلیـدس»، «تجـریـد المنطق«، «اساس الاقتباس»، «آداب البحث»، «آداب المتعلمیـن»، «روضه القلوب»، «اثبات بقاء نفس»، «تجرید الهندسه»، «اثبات جوهر»، «جامع الحساب»، «اثبات عقل»، «جام گیتى نما»، «اثبات واجب الوجود»، «الجبر و الاختیار»، «استخراج تقویم»، «اختیارات نجوم»، «رساله در کلیات طب»، «تنسوق نامه ایلخانی»، «علم‌المثلث»، «معیارالاشعار»، «زبده الادراک فی هیئت الافلاک» و «‌دیوان» شعر اشاره کرد.

آخرین ویرایش: ۹۰/۱۲/۷