برگزاری نشست تخصصی «نقد دستور با تأکید بر دستورهای جدید زبان‌شناسی»

در هفتمین نشست تخصصی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با عنوان «نقد دستور با تأکید بر دستورهای جدید زبان‌شناسی» که روز چهارشنبه ۱۹اسفندماه۱۳۹۴در ساختمان شماره ۲ انجمن برگزار شد، دکتر عباسعلی وفایی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی به ایراد سخنرانی پرداخت.

این نشست با حضور دکتر مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ دکتر توفیق سبحانی، معاون علمی و پژوهشی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ دکتر مهدی محبتی، دکتر شکیب، دکتر مرادی و دوستداران علم و دانش برگزار شد.
چکیده متن سخنرانی دکتر وفایی بدین شرح است:

از زمان نگارش کتاب‌های دستور زبان فارسی تقریباً یکصد سال می‌گذرد. پس از آغاز دستور نویسی فارسی به گذر زمان دستورهای زیادی نوشته شده است. تا دو دهه گذشته اغلب دستورهای نوشته شده در نوع دستورهای سنتی است زیرا روش‌های پژوهش و طرح موضوعات در حوزه دستور زبان با رویکردهای سنتی و کهنه انطباق دارد و روح نوآوری در طرح مباحث زبانی آنها نادرست است و عمدتاً تحت تأثیر قواعد زبان عربی بوده‌اند. در بیست سال گذشته با عنایت به نگاه‌های جهانی درباره زبان و نیز ایجاد رشته زبان‌شناسی در دانشگاه‌های کشور و به تبع آن تألیف آثار و پژوهش درباره زبان فارسی و نگارش پایان‌نامه‌های دانشگاهی نگاه‌های تازه‌ای در زبان فارسی ایجاد شده است. ضمن تأیید نگاه‌های جدید و گریز از قالب‌های سنتی توصیف زبان باید اشاره داشت که کتاب های جدید نیز خالی از اشکال نیستند. یکی از عیب‌های موجود در آثار دستوری پیروی و تقلید از برخی مطالب دستورهای سنتی است. مطالبی که تحت تأثیر زبان عربی و یا برخی زبان‌های دیگر همچون زبان فرانسه و جز آن نوشته شده است و دیگر اشکال‌های این آثار تطبیقی تحمیلی مسایل برخی زبان‌ها به زبان فارسی است. در این پژوهش تلاش می‌شود تا برخی از معایب این دستورها بیان شود و اندیشه بدل و جایگزین نیز طرح شود. این معایب و نقد در تمام مقوله‌های دستوری فعل، اسم، صفت، قید و حرف است.
طبیعی است در یک مقاله و یا سخنرانی نتوان همه مباحث مورد نقد را طرح و درباره آنها بحث کنیم. در این مرحله تنها دو موضوع درباب فعل و در صورت مجال به دو موضوع هم درباره اسم خواهیم پرداخت و آن موضوعات را در کتب دستوری جدید بررسی و نقد خواهیم کرد. اما آنچه درباره فعل سخن خواهیم گفت در دو موضوع ساختمان فعل و نیز انواع فعل است. پرسش اساسی این است که بر چه پایه‌ای ساختمان فعل فارسی تقسیم شده است.
آیا براساس ظرفیت واژه‌سازی زبان فارسی بوده است؟ اصطلاحات به‌کار گرفته شده همچون پسوند و لازم یک شخصه و عبارت فعلی بر چه اساسی بوده است؟ برای تعیین این موضوع به دستگاه‌های واژه‌سازی زبان خارجی خواهیم پرداخت و با انطباق ساختمان فعل با آنها به درستی و نادرستی آنها اشاره خواهیم کرد. درباره انواع و اقسام فعل فارسی در زبان‌های گذشته و حال و آینده اشاره خواهد شد و مبانی نظری آنها را بررسی خواهیم کرد و با نقد و تحلیل درستی و نادرستی آنها را توصیف خواهم کرد. همچنین در موضوعات اسم همانند اسم معرفه و نکره، اسم مهمل و یا اتباع، اسم جمع و اسم‌های صفت‌نما سخن خواهم گفت و با بیان نگره‌های دستورنوسیان در باب هر یک به تحلیل آنها خواهیم پرداخت.

متن کامل سخنرانی ایشان در خبر تکمیلی منتشر می‌شود.