نخستین دوره جایزه پژوهش «پروفسور آقابزرگ» با مشارکت انجمن آثارومفاخر فرهنگی، خانه کتاب، پژوهشکده فرهنگ و هنر و معماری جهاد دانشگاهی، انجمن پاسداشت مفاخر ایران، دانشکده خوارزمی، معاونت فناوری و پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی و بنیاد فردوسی عصر روز سه شنبه ۱۶ اسفند ماه ۹۰، از ساعت ۱۶ در تالار همایش‌های پژوهشکده فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی با حضور جمعی از شاهنامه‌پژوهان ایران و جهان برگزار شد.

در این مراسم از «دفتر دوم فردوسی‌پژوهی» رونمایی و از نویسندگان این اثر قدردانی به عمل آمد. همچنین جایزه ویژه پژوهش «پروفسور آقابزرگ» به پنج تن از شاهنامه‌پژوهان اهدا شد. همچنین رونمایی از تندیس برنز «پروفسور آقا بزرگ» بعمل آمد.

در این مراسم در کنار رونمایی از کتاب، برنامه‌های هنری، شاهنامه‌خوانی و ضرب و نقل، پخش کلیپ‌های مختلف نیز انجام شد. تجلیل از چهار تن از شاهنامه‌‌پژوهان برجسته کشور و اهدا لوح به فرزند مرحوم ایرج افشار و خانواده مرحوم حسین آقا بزرگ از بخش‌های دیگر این مراسم بود.

در این مراسم حجت‌الاسلام والمسلمین دکترمحمدجواد ادبی، رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی  درباره ضرورت به روز کردن زبان فردوسی در زندگی امروزی و تطبیق معیارهای کهن با روش‌های نو در زندگی امروزی سخن گفت. ادبی سبک زندگی ایرانی را با توجه به حماسی بودن نیازمند شناخت زبان فردوسی دانست و گفت : حکایت زندگی روزمره ما زیستن براساس فرهنگ ایرانی، اسلامی و حرکت در مسیری است که وجهی از آن شهامت و وجه دیگرش ایثار است .

دکتر ادبی ضمن اشاره به برگزاری مراسم بزرگداشت درگذشتگان سال ۹۰ که در انجمن آثارومفاخرفرهنگی برگزار شد، گفت: در این مراسم یاد مفاخر و بزرگانی که در سال ۸۹ از میان ما رفتند، گرامی داشته شد. و لوح یادبودی به خانواده آنان عزیزان اهداء شد.

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ضمن اشاره به فردوسی اظهار داشت: فردوسی یعنی ایران بزرگ، یعنی ایران پارسی، ایرانی که مملو از بهترین معنویات و فرهنگ است. ایرانیان همواره در فضای فرهنگ اهل توحید و در فضای توحید اهل فرهنگ بودند.

وی اضافه کرد: آسیب‌شناسی فردوسی، شناسایی دیروز و زبان فارسی است. دکتر ادبی در ادامه گفت : سعی می‌کنیم به زبانی که از فردوسی آموخته‌ایم به همان زبان صحبت کنیم، اما آموزش ادبیات به معنای حماسه آن در میان مردم امروز باید مورد توجه قرار گیرد.

دکتر ادبی ضمن اشاره به اینکه بسیاری فکر می‌کنند زبان حماسه تنها زبان جنگ است، گفت: بسیاری فکر می‌کنند زبان حماسه، زبان زندگی روزمره نیست و تنها زبان جنگ است. اما به نظر می‌رسد سبک زندگی ایرانی و یکی از موازینی که درون خود دارد حماسی زندگی کردن است، یعنی سبک زندگی که در فضای روزمره با تمام مشکلات امروزین آن (تکنولوژی) نوعی شهامت زیستن را به قول یک عادف روی آتشفشان می‌طلبد.

رئیس انجمن آثارومفاخر فرهنگی تاکید کرد: ما‌ به زبانی نیاز داریم تا حافظ را با آن ساده و به جوانان ارائه کنیم. اما سؤال می‌کنم چند کتاب تألیف شده تا ۳۶۵ روز با فردوسی را بیان کند، چند کتاب ۳۶۵ روز ایرانی ـ اسلامی داریم؟ همان که رهبر انقلاب از آن به عنوان الگوی زندگی نام می‌برد، اگر قرار است امروز از اساتیدی قدردانی و سایه مهر آنان را پاس داریم به دلیل انطابق فرهنگ گذشته با امروز است، چه خوب در مدارس کتاب فردوسی به زبان جوانان و نوجوانان نوشته و تدریس شود.

وی در پایان گفت: امیدوارم بنیاد فردوسی به این حوزه توجه کند که آسیب‌شناسی زیستن ایرانی ـ‌ اسلامی ما به معیار کهن و روش‌های نو چگونه می‌تواند به جوانان و نوجوانان منتقل شود.

یاسر موحدفرد، دبیرکل بنیاد فردوسی از دیگر سخنرانان این مراسم بود که درباره نحوه شکل‌گیری بنیاد فردوسی به سخنرانی پرداخت. وی همچنین در بخش دیگری از سخنانش قسمت‌هایی از مقدمه کتاب «دفتر دوم فردوسی‌‌پژوهی» را قرائت کرد.

در پایان مراسم از مولفین آثار برتر پژوهشی اعم از تصحیح،شرح ،گزارش و ویرایش شاهنامه فردوسی که از ۱۳۸۸- ۱۳۹۰ منتشر شده است ، تجلیل بعمل آمد و جوایز و لوح تقدیری به همین مناسبت تقدیم حضور آنان گردید.

اساتیدی که به پاس دستاوردهای علمی و پژوهشی در زمینه شاهنامه پژوهشی در این مراسم مورد تقدیر قرار گرفتند:

زنده‌یاد استاد ایرج افشار- نگارنده اثر برگزیده «کتابشناسی فردوسی و شاهنامه از آغاز نوشته های پژوهشی» (این اثر در سالهای ۱۳۴۷ و ۱۳۸۲ به وسیله انجمن آثارومفاخرفرهنگی و بعد توسط نشر میراث مکتوب منتشر شده است)

دکتر عزیزالله جوینی – نگارنده اثر برگزیده ۷ جلدی «تصحیح و گزارش واژگان دشوار و برگردان به فارسی روان شاهنامه از نسخه دستنویس موزه فلورانس»

دکتر فریدون جنیدی – نگارنده اثر برگزیده ۶ جلدی «ویرایش شاهنامه فردوسی » و « گزارش پیشگفتاری بر ویرایش شاهنامه »

دکتر قدمعلی سرامی – نگارنده اثر برگزیده کتاب مرجع « از رنگ گل تا رنج خار ؛ شکل شناسی داستان های شاهنامه »:

دکتر میر جلال الدین کزازی – نگارنده اثر برگزیده دوره ۱۰ جلدی «نامه باستان ؛گزارش و ویرایش شاهنامه فردوسی »

دکتر شاهین فرهت – پژوهشگر برتر موسیقیایی و سازنده «سمفونی های فاخر بر پایه آثار مفاخر ادبی ایران » از جمله فردوسی، خیام، سعدی، حافظ و مولوی

انجمن آثارومفاخر فرهنگی در راستای پاسداشت مفاخر فرهنگی و هنری از استادان دکتر عزیزالله جوینی، دکتر فریدون جنیدی، دکتر میرجلال الدین کزازی، دکتر قدمعلی سرامی، دکتر شاهین فرهت و به واسطه پژوهش در آثار فرهنگی کشور، مفاخر پژوهی و خدمت به فرهنگ و ادب ایران زمین از آنان تجلیل کرد و لوح تقدیر انجمن را اهداء نمود. همچنین به خانواده مرحوم پروفسور آقا بزرگ تهرانی نیز لوح تقدیری اهدا شد.

بیانیه نخستین دوره جایزه پژوهش پروفسور آقابزرگ:

«به نام خداوند جان و خرد»

اکنون که به مهر پروردگار هزاره جهانی پایان سرایش شاهنامه، شاهکار بی‌همانند فرزند برومند ایران زمین با شکوه چشم‌نواز خود در سراسر گیتی و در گاهواره فرهنگ خاوران، سرزمین سپنتای پارس به نیکویی فرجام یافت؛

خوشنودیم که با گردهمایی نهادهای علمی پژوهشی ایران، نخستین دوره «جایزه پژوهش پروفسور آقابزرگ» را در کشور راه‌اندازی نماییم.

انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و بنیاد فردوسی، بر این باور اند «هزاره شاهنامه»، بدون همگرایی و همدلی نخبگان ایران بزرگ، ویژه پرچمداران دانایی و آگاهی، چنین پر خروش و پر دامنه به شیفتگان و هواداران فردوسی پاک‌نهاد رخ‌نمایی نمی‌کرد.

بدین روی بر خویش بایسته دانسته‌اند تا ضمن ستایش از اثر سترگ «شاهنامه فردوسی و مجموعه یادداشت‌های
استاد دکتر جلال خالقی‌مطلق» که در نشر دایره‌المعارف بزرگ اسلامی هم‌زمان با ثبت «هزاره جهانی شاهنامه» در یونسکو در ایران به زیور چاپ آراسته شده است و نیز با سپاس از همه پژوهشگرانی که تا کنون در زمینه شاهنامه‌پژوهی و فردوسی‌‌شناسی تلاشهای شایسته و ارزشمندی را ارایه نموده‌اند.

در «نخستین دوره جایزه پژوهش پروفسور آقابزرگ» به پاس یک عمر کوشش و پژوهش در زمینه نسخه‌شناسی و فردوسی‌شناسی و ویرایش و آموزش شاهنامه حکیم توس از پنج تن از استادان برجسته شاهنامه‌پژوه کشور، ارج‌گزاری نماید که به ترتیب الفبا این پژوهشگران نام‌آور عبارت‌اند از:

۱- استاد دکتر عزیزاله جوینی، نگارنده اثر برگزیده دوره ۷ جلدی «تصحیح و گزارش واژگان دشوار و برگردان
به فارسی روان شاهنامه از نسخه دستنویس موزه فلورانس» (نشر دانشگاه تهران)

۲- استاد دکتر فریدون جنیدی، نگارنده اثر برگزیده دوره ۶ جلدی «گزارش پیشگفتاری بر ویرایش شاهنامه»
و «ویرایش شاهنامه فردوسی» (نشر بلخ)

۳- استاد دکتر قدمعلی سرامی، نگارنده اثر برگزیده کتاب مرجع «از رنگ گل تا رنج خار؛ شکل‌شناسی داستانهای شاهنامه» (نشر علمی فرهنگی)

۴- استاد دکتر شاهین فرهت، پژوهشگر برتر موسیقایی و سازنده «سمفونی‌های فاخر برپایه آثار مفاخر ادبی ایران»
از جمله فردوسی، خیام، سعدی، حافظ و مولوی (مرکز موسیقی حوزه هنری)

۵- استاد دکتر میرجلال‌الدین کزازی، نگارنده اثر برگزیده دوره ۱۰ جلدی «نامه باستان؛ گزارش و ویرایش شاهنامه فردوسی» (نشر سمت)

شایان ذکر است تندیس و جایزه ویژه نخستین دوره شاهنامه‌پژوهی و فردوسی‌‌شناسی به زنده‌یاد استاد ایرج افشار، نگارنده اثر برگزیده «کتاب‌شناسی فردوسی و شاهنامه از آغاز نوشته‌های پژوهشی» (نشر میراث مکتوب) که پیشتر
در سالهای ۱۳۸۲ و ۱۳۴۷ به‌وسیله (نشر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی) به گونه دیگر چاپ شده بود و نیز اهتمام در چاپ و بررسی نسخه‌های مشهور شاهنامه هم‌چون «نسخه‌های لندن و بیروت»، اختصاص می‌یابد.

دبیرخانه نخستین دوره جایزه پژوهش پروفسور آقابزرگ

دکتر جلال خالقی‌مطلق، عضو امنای بنیاد فردوسی و استاد دانشگاه هامبورگ در این مراسم گفت:

«شاهنامه یک کتاب نیست بلکه یک کتابخانه است.»

 

اگر بپرسند از شاهنامه چه می­توان‌آموخت؟

 

پاسخ من این است که بی‌اغراق از هر برگ شاهنامه می­توان نکته­ای‌آموخت. از شاهنامه، تاریخ و فرهنگ باستان را آموخته‌اند؛ از شاهنامه، آداب و رسوم و آیینهای نیاکان ما را آموخته­اند؛ از شاهنامه، ادبیات باستان ما را آموخته‌اند؛ از شاهنامه، شاعری آموخته­اند؛ از شاهنامه، اخلاق نیکو آموخته­اند؛ از شاهنامه، کشورداری آموخته‌اند؛ از شاهنامه، هویت تاریخی، فرهنگی و ملی ایرانیان را آموخته‌اند و از شاهنامه، زبان فارسی را آموخته‌اند؛

 

امروز اهمیت زبان فارسی در کنار اهمیت هویت تاریخی، فرهنگی و ملی، مهمترین آموزه این کتاب است و این آموزه­ها از یکدیگر جدا نیستند. در تاریخ اسلامی ما، پیش از فردوسی چندین رویداد برای برقراری و گسترش زبان فارسی انجام‌گرفت به ویژه آن‌چه در زمان فرمانروایی صفاریان و سامانیان رخ‌داد اما نهادینگی زبان فارسی به دست فردوسی همیشگی‌شد و از آن زمان تا زمان صفویه که ایران مانند بقچه چهل‌تکه­ای به فرمانروایی­های گوناگون تقسیم‌ شده‌است، میهن اصلی ایرانیان، زبان فارسی بود تا باز ایران یکپارچگی باستانی خود را، نه بدان گستردگی، بازیافت و پس از آن نیز زبان فارسی هم‌چنان زبان رسمی ایران باقی‌ماند.

 

در ایران زبانهای محلی گوناگونی رایج‌اند که همراه با دیگر آداب و سنن محلی، فرهنگ ایران را پر مایه و رنگین می­کنند. این زبانهای محلی را باید دوست‌داشت و پاس‌داشت ولی از سوی دیگر، گویندگان این زبانها نیز باید مرز خود را بشناسند و کارکرد هر یک از دو زبان محلی و ملی را به درستی بدانند. همه ملت ایران باید زبان فارسی را که بزرگترین نگاهبان یکپارچگی ماست و بر پایه فرهنگ پر مایه خود در شمار زبانهای مهم جهان است، هم‌چون جان خود گرامی‌ بدارند.

شرحی از زبان دبیر نخستین دوره جایزه پژوهش پروفسور آقابزرگ

گام نخست – چگونگی پایه‌گذاری بنیاد فردوسی

ایران گاهواره فرهنگ و دانش جهان همواره در طول تاریخ پیشتاز کاروان دانش و فرهنگ بشری بوده است. امروزه نیز با تکیه بر تاریخ غنی و پر بار فرهنگ خود می تواند بار دیگر کانون فروزان فرهنگ جهان شود.

ایران زمین در پی هجوم اقوام مختلف که در آن هزاران رویداد ناهمگون و سخت بر جان ایرانیان گذشت، توانست فرهنگ ایرانی و زبان فارسی را همچنان حفظ کند. در این راستا شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی همواره هم‌چون درفش برافراشته فرهنگ و تاریخ ایران نگاهبان و پناهگاه ایران و ایرانیان بوده و پایگاه ویژه خود را داشته و دارد.

بی‌گمان ایرانیان برای داشتن چنین دارایی ارزشمندی، وامدار فردوسی، خداوندگار سخن پارسی و زنده نگه‌دارنده فرهنگ درخشان ایران‌اند و کوششهایی که از همه سو در راه ویرایش شاهنامه و بزرگداشت آن به انجام می‌رسد همه نشان از قدرشناسی این مردمان، از دانای توس است که هنوز یک از هزار آن‌چه بایستی در این راه صورت پذیرد، انجام نگرفته‌است.

اکنون در هیاهوی قرن بیست و یکم که همه جهانیان در راه پیشبرد فرهنگ خود و جلوه‌گری چهره‌های نامور و ماندگار خود بسیار در تلاش‌اند و آن را سرچشمه بسیاری از پیشرفتها و برتری‌های فرهنگی، تاریخی و علمی می‌دانند، شایسته است ایرانیان پاک‌نهاد نیز همت گماشته و در راه اعتلای فرهنگی خود که همانا فردوسی بزرگ پرچمدار آن است کوشش‌کنند.

بی‌گمان وجود نهادی هم‌چون «بنیاد فردوسی» که الهام گرفته از خواست همه مردم این سرزمین است و خواهان رهپویی این راه روشن و پرامید است، بایسته می‌نماید و می‌تواند در گستره‌های گوناگون به بازنمایی شکوه ایران زمین سزاوارانه بپردازد.

فرهنگ و تمدن ایرانی امکان آن را دارد که دیگران را برای کسب دانش از دورترین سرزمینها به این کشور آورده تا در محضر استادان ایرانی زانوی ادب بر زمین زنند و دستاوردهای فرهنگی ما تا بدان‌جا رسد که دانش و فرهنگ تکیه زده بر تخت ایران از قوه به فعل درآید و میراثی شکوهمند برای آیندگان بر جای گذارد.

بدین‌روی برای هدف گسترش فرهنگ ناب نهفته در شاهنامه، بهره‌گیری از اندیشه حکیم توس و در راستای ایجاد پایگاهی برای پاسداشت آموزه‌های ارزشمند فرهنگ ایرانی- اسلامی در برابر نفوذ دیگر فرهنگها، بنیاد فردوسی در مقام سازمانی فرهنگی، غیر انتفاعی، غیر سیاسی و مردمی با مجوز سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در تاریخ ۲۷/۱۲/۱۳۸۴ به شماره ۱۹۵۰۶ به ثبت رسمی رسید، این بنیاد از مجمع عمومی، هیات امنا و شورای مرکزی تشکیل شده است.

گام دوم – ثبت هزاره شاهنامه

ابوالقاسم فردوسی به سال ۴۰۰ کوچی مهی (هجری قمری) برابر با سال ۳۸۸ کوچی (هجری) خورشیدی با روایت داستان پیروزی ایران به دست مسلمانان در دوره فرمانروایی یزدگرد، پادشاه ایرانی، سرایش شاهنامه را که در برگیرنده دانشهای بشری در گستره جهانی و با محور قرار دادن امپراتوری (جهانشاهی) ایران بزرگ و پهلوانان ایرانی بوده به پایان رسانید:

«سر آمد کنون قصه یزدگرد               به ماه سپندارمذ روز ارد

ز هجرت شده پنج هشتاد بار               که پیوستم این نامه نامدار»

فردوسی با سرایش شاهنامه توانست به آشکاری سنتهای باستانی را با آموزه های اسلامی در هم آمیزاند؛ شاعر بلندآوازه حماسه‌سرا که در روستای پاژ از دهستانهای شهر توس خراسان بزرگ به دنیا آمده بود، بسیاری از دانشها، فرهنگها و آیینها را پس از ۴۰ سال گردآورد و در ۳۰ تا ۳۵ سال دانشنامه‌ای با نام شاهنامه را در سال ۴۰۰ هـ . ق و در روز«ارد» از برج «سپندارمذ» از گاهشمار باستانی ایران برابر با روز ۲۵ اسفند ماه سال ۳۸۸ هجری خورشیدی خیامی در قالب منظومه‌ای داستانی به پایان رسانید.

با این همه حکمتهایی که در شاهنامه گردآوری شده بود، دیگر ابوالقاسم فردوسی را از حکیمان بزرگ در جهان اسلام در دوره غزنوی می‌شمردند و حکیم فردوسی توسی به راستی میراثدار تمدن ده هزار ساله‌ای بود که آن را با دستاوردهای چهار سده فرهنگ و تمدن اسلامی پیوند داد.

اکنون که در هزارمین و دومین سال به پایان رسیدن سرایش شاهنامه قرار داریم، می‌توانیم در دانشنامه‌ای با سندهایی که از شاهنامه به دست می‌آید، فرهنگ و تمدن یازده هزار ساله جهانیان با رکن قرار دادن ایران بزرگ را گردآوریم.

به همین منظور بنیاد فردوسی از سوی ایران با ثبت «هزاره جهانی شاهنامه» به عنوان نخستین رویداد فرهنگی ایرانی بر پایه هجری خورشیدی در فهرست رویدادهای فرهنگی، علمی و هنری یونسکو در سالهای ۲۰۱۰-۲۰۱۱ میلادی بر آن است تا عزمی ملی و فراملی را برای بازشناسی میراث گرانسنگ جهانی، شاهنامه فردوسی فراهم سازد.

هم از این رو طرح «دانشنامه جهانی شاهنامه» می‌تواند گامی موثر برای پژوهشهایی دامنه‌دار در شناساندن حکیم ابوالقاسم فردوسی، یکی از بزرگترین چهره‌های نامدار فرهنگی، علمی و ادبی ایرانی با نگاهی نوین به جهانیان را فراهم آورد.

گام سوم – چاپ کتاب مرجع «دفتر دوم فردوسی‌پژوهی» – بنیاد فردوسی با همکاری نشر خانه کتاب

     فردوسی توسی، بخرد فرزانه‌ای است که تنها و تنها گردآورنده و برگرداننده نظم‌گونه نامورنامه ایرانیان بوده و پیشگامی او در بهره‌گیری از دانشهای ایرانیان و دستاوردهای جهانیان در هنگامه‌ای رخ‌نمود که تنگ‌چشمان بیرونی هم‌چون اسکندر مقدونی و زمامداران نابخرد درونی در میهن ایران زمین از ساسانیان تا غزنویان، همه آثار تمدنی پیشینیان را به نابودی کشانده و در صدد بودند تا آثار میراثی‌مان را از تارک تاریخ پاک‌نمایند.

   ابوالقاسم فردوسی، حکیمی توسی برآمده از روستای پاژ خراسان بزرگ اما با بزرگ‌منشی و دوراندیشی توانست از اسطوره و خیال و داستان به همراه رمز و معنا بهره‌ جوید تا اندیشه‌های گوناگون بشری و پیدایی و پیدایش دانشها و آثار تمدنی جهانی را در میراثی مشترک گردآورد.

   آموزه‌ای که از تاریخ باستانی و دوره اسلامی می‌توان دریافت‌کرد، آن است که سرسلسله جنبانان جنبشهای اثرگذار به همه مکتبها، نحله‌ها، آیینها و رسوم مردمان در هر جای گیتی احترام می‌گذارده‌اند و البته اندیشه‌های خویش را در اختیار هم‌اینان می‌گذاشتند تا با آزادگی هر نظری که می خواهند، بپذیرند و بدان کار بندند.

   دفتر پیش‌رو توانسته با چنین رویکردی بدون دخالتی در آرا و نگره‌های بزرگان شاهنامه‌پژوه، ادیبان و نویسندگان که گاه اندیشه‌های متفاوتی را ارائه ‌نموده‌اند که شاید در هیچ جای دیگر تا کنون ارایه نشده ‌‌باشد بر آن بوده ‌است تا رویکردهای نوینی برای پژوهشهایی دامنه‌دار را در اختیار خوانندگان قرار دهد. از دیگر سو جامع‌ بودن سر فصلهای موضوعی شاهنامه به عنوان دانشنامه‌ای که در بردارنده دستاوردهای تمدنهای جهانی با رکن قرار دادن تمدن جهانشاهی ایران بزرگ است، نویسندگان مقاله‌هایی که در پی خواهد آمد را بر آن داشته است تا هر یک به سهم خویش به برخی از زوایای مهم دیدگاه‌های حکیم توس از ظن خود نظری بیافکنند؛

   بدین روی برگزیده‌ای از «مقاله‌های شاهنامه‌پژوهان برجسته» که در بازه زمانی کوتاه از سوی بنیاد فردوسی گردآوری ‌شد، توانسته ‌است، رویکرد ارزشمندی به شاهنامه را مطرح ‌نماید که از آن جمله می‌توان به بررسی شاهنامه از نگاه دانشهایی نظیر: «زبان‌شناسی، زمان‌شناسی، تاریخ‌نگاری، گیتاشناسی، ستاره‌شناسی، باستان‌شناسی، آیین شهریاری، هنرهای سنتی، آموزه‌های اخلاقی، نگره‌های حکمی و فلسفی، نکته‌های ادبی و…» اشاره‌ داشت و هم از این رو می‌تواند چراغی فروزان برای یافتن رهیافتهایی نوین تر و ژرف تر برای دیگر پژوهندگان را فراهم ‌آورد.

   نشر خانه کتاب، مجال شایسته‌ای را فراهم‌آورد تا نگاه‌های نوینی به میراث فردوسی در هزاره سرایش شاهکار وی به زیور چاپ آراسته‌شود؛ هزاره‌ای که از سوی ایران و به پیشنهاد بنیاد فردوسی در فهرست رویدادهای فرهنگی، هنری و علمی دوسالانه ۲۰۱۱ – ۲۰۱۰ میلادی به ثبت جهانی یونسکو رسیده ‌است.

   بدین منظور تلاش شایسته جناب آقای علی شجاعی صایین، مدیرعامل ارجمند خانه کتاب و یاران گرانقدرشان را ارج می‌نهم و از آن روی که امکان چاپ چنین کتاب مرجعی را فراهم نموده‌اند که می‌تواند تا سالها یاد و خاطره هزاره شاهنامه را زنده نگاه‌ دارد از ایشان و همکاران‌شان و از همه شاهنامه‌پژوهان برجسته‌ای که با پژوهشهای گرانسنگ‌شان، اثری فاخر را به یادگار گذارده‌اند، سپاسگزاری ویژه‌ای داشته و امید دارم تا بتوان با دارا بودن چنین پژوهشهایی روزی فرارسد که «دانشنامه شاهنامه» را گردآورد تا دستمایه‌ای ارزنده برای نهادهای علمی و پژوهشی در رشته‌های گوناگون فراهم‌شود.

   از دیگر سو از یاران بزرگوارم در امنای بنیاد فردوسی که بدون هیچ چشمداشتی هماره تلاش‌داشته‌اند، جایگاه علمی و پژوهشی شایسته‌ای برای این بنیاد در زمینه شاهنامه‌پژوهی در نظر بگیرند و برترین نگره‌های خویش را در قالب جستار در اختیار قرار دهند، قدردانی می‌نمایم و از پشتیبانانم، آقایان دکتر محمدحسین توسی‌وند، رییس بنیاد فردوسی و میثم موحدفرد، معاون فرهنگی و برون مرزی بنیاد فردوسی که در به ثمر رسیدن چنین آثار سترگی یاوری همیشگی برایم بوده‌اند، فروتنانه سپاسگزاری می‌نمایم.

گام چهارم – ویژه‌برنامه‌های نخستین دوره جایزه پژوهش پروفسور آقابزرگ

به کوشش انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و بنیاد فردوسی، نخستین دوره جایزه پژوهش پروفسور آقابزرگ، ویژه برترین آثار پژوهشی در زمینه فردوسی‌شناسی و شاهنامه‌پژوهی در تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۹۰ از ساعت ۱۶ در تالار همایشهای پژوهشکده فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی با حضور شاهنامه‌پژوهان برجسته ایران و جهان برگزار شد.

در این آیین ضمن نکوداشت برگزیدگان این جایزه پژوهشی و معرفی برترین آثار پژوهشی کشور در زمینه فردوسی‌شناسی و شاهنامه‌پژوهی، از زنده‌یاد پروفسور حسین آقابزرگ نیز به پاس یک عمر تلاش علمی و پژوهشی تقدیر ویژه انجام شد و از تندیس برنزین پروفسور آقابزرگ که توسط استاد افشین اسفندیاری ساخته شده است، نیز رونمایی گردید.

در بخش جنبی آیین نخستین دوره جایزه پژوهش پروفسور آقابزرگ، رونمایی کتاب «دفتر دوم فردوسی‌پژوهی» که به کوشش اینجانب و با همکاری نشر خانه کتاب و بنیاد فردوسی به تازگی راهی بازار نشر شده است با حضور نویسندگان این کتاب که از ایران‌شناسان و شاهنامه‌پژوهان نام‌آور ده کشور: ایران، تاجیکستان، افغانستان، قزاقستان، ازبکستان، آلمان، اتریش، آلبانی، سوئد و بوسنی و هرزگوین هستند به انجام رسید و از ۴۵ نفر نویسنده این کتاب مرجع، تقدیر شد.

هم‌چنین جشن هزار و دومین سالگرد پایان سرایش شاهنامه با انجام برنامه‌های هنری از جمله اجرای ضرب و نقل توسط استاد ابوالفضل ورمزیار و مرشد علی ناری، هم‌خوانی چندزبانه شاهنامه به وسیله کودکان دانش‌آموز و نمایش فیلم کوتاه «حکیم توس در پاریس» به کارگردانی شهرام سالمی ویژه جشن جهانی نوروز و شاهنامه در تالار اصلی یونسکو، برگزار شد.

با همکاری بنیاد فردوسی و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی تصمیم گرفته شد، جایزه‌ای پژوهشی به نام پروفسور آقابزرگ برگزار گردد. وی از بنیانگذاران بنیاد فردوسی بوده و یکی از نامدارترین پژوهشگران جهان به شمار می‌رود که دانشجویان بیشماری تربیت کرده، ۲۸ کتاب از خود به یادگار گذاشته و ۲۶۰ مقاله علمی پژوهشی در مجله‌های معتبر داخل و خارج از کشور منتشر کرده است. وی در سال ۲۰۱۰ میلادی از سوی موسسه جهانی مطالعات علمی (ISI) به عنوان دانشمند برجسته جهان انتخاب شد. پروفسور آقابزرگ در ۱۶ اسفند ماه ۱۳۸۹ درگذشت.

در همین راستا انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و بنیاد فردوسی با شایسته دانستن، اهدای جوایز گوناگون ادبی در بخش شعر و داستان، جای خالی جوایزی برای آثار پژوهشی را در کشور خالی دانسته و بر همین پایه جایزه پژوهش پروفسور آقابزرگ را که در زمینه پژوهشهای ژرف تر درباره شاخص ترین اثر ادبیات کلاسیک کشورمان، شاهنامه فردوسی است بایسته دانسته‌اند.

شورای پایانی انتخاب و داوری جایزه پژوهش آقابزرگ چهره‌های برجسته شاهنامه‌پژوه و فردوسی‌شناسی چون
دکتر نصرت‌اله رستگار، عضو هیات علمی انستیتوی ایران‌شناسی آکادمی علوم اتریش و دانشگاه وین؛ پروفسور کارلو چرتی، رییس کرسی ایران‌شناسی دانشگاه رم و رییس انجمن ایران‌شناسان اروپایی؛ دکتر محمدحسین توسی‌وند، رییس بنیاد فردوسی و دکتر سید ضیاءالدین هاجری، رییس انجمن پاسداری و پالایش زبان پارسی حضور دارند. این شورا در دبیرخانه بنیاد فردوسی تشکیل جلسه داده است.

اگرچه در شورای انتخاب و داوری جایزه پژوهش آقابزرگ، چهره‌های سرشناس دیگری هم حضور داشتند اما از آن ‌جایی که آثارشان به جمع برگزیده‌ها راه یافتند، نتوانستند در بخش داوری پایانی، این شورا را همراهی کنند.

 

                                                                                                   یاسر موحدفرد

                                                                          دبیر نخستین دوره جایزه پژوهش آقابزرگ

                                                                                             و دبیرکل بنیاد فردوسی

ضمناً این مراسم انعکاس خوبی در رسانه های خبری کشور داشته است.