انتشار ۳ مثنوی «همای و همایون»، «کمال‌ نامه» و «روضه‌الانوار» در یک مجلد

تاریخ ایجاد : دوشنبه, ۳۱ فروردین ۱۳۹۴ سه مثنوی «همای و همایون»، «کمال‌ نامه» و «روضه‌الانوار» در یک مجلد منتشر شد. چاپ عکسی کتاب «سه مثنوی همای و همایون، کمال نامه و روضه‌الانوار خواجوی کرمانی که کتابت آن توسط میرعلی تبریزی در سال ۷۹۸ هجری قمری انجام شده و نقاش آن جنید سلطانی است و […]

تاریخ ایجاد :

دوشنبه, ۳۱ فروردین ۱۳۹۴

se-masnavi-ketabسه مثنوی «همای و همایون»، «کمال‌ نامه» و «روضه‌الانوار» در یک مجلد منتشر شد.

چاپ عکسی کتاب «سه مثنوی همای و همایون، کمال نامه و روضه‌الانوار خواجوی کرمانی که کتابت آن توسط میرعلی تبریزی در سال ۷۹۸ هجری قمری انجام شده و نقاش آن جنید سلطانی است و از آن در مراسم بزرگداشت خواجوی کرمانی در دانشگاه آزاد رونمایی شده بود، به تازگی روانه بازار نشر شده است.

این کتاب نفیس، چاپ عکسی یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌های آثار خواجوی کرمانی است که اصل آن در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود و با کمک و حمایت دانشگاه باهنر، فرهنگستان هنر و مجتمع مس سرچشمه چاپ و منتشر شده است.

نسخه مذکور از موزه بریتانیا به امانت گرفته شد و پس از چاپ عکسی، مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن» انتشار آن را برعهده گرفت و سپس اصل آن به موزه برگردانده شد.

مقدمه‌هایی به قلم محمدعلی معلم دامغانی، آیدین آغداشلو و علیرضا هاشمی‌نژاد آغازگر این کتاب هستند.

علی معلم رئیس فرهنگستان هنر در بخش‌هایی از مطلب خود با عنوان «طرز سخن خواجو» می‌نویسد « … می‌ماند معمای طرز خواجو که لسان‌الغیب شیرازی تتبع آن را بر شیوه برگزیده استاد سخن سعدی که صدر و بدر و امام سبک عراقی است مرجح داشته و به آواز بلند فریاد برمی‌دارد که «دارد سخن حافظ طرز سخن خواجو» و چه بسیار که دوستداران خواجه در هر عصر و نسلی خواسته‌اند که صاحبدلی از این معما پرده بردارد که تا این خواجو کیست و پایه سخن او چیست که خواجه شمس‌الدین محمد حافظ که لسان غیب و سلطان سخن سرایان جهان است غاشیه طرز خواجو بر دوش می‌کشد و دستار و قبای شاعران ملک سلیمان را با هزار میخی مرشد کرمان سودا می‌کند؛ خدا را زین معما پرده‌بردار …»

در مقدمه‌ای دیگر با عنوان «چند نکته درباره نگاره‌های نسخه» آیدین آغداشلو اذعان می‌دارد که کتاب حاضر از مهم‌ترین نسخه‌های خطی مصور قرن هشتم هجری قمری به بعد است.

وی علت این اهمیت فوق‌العاده را در سه مؤلفه، اول کتابت نسخه که از نخستین نمونه‌های شکل گرفته خوشنویسی نستعلیق است دوم، در مجالس نقاشی نه گانه آن که در قیاس با دیگر نمونه‌های پیشین به کمال و زیبایی بارزی دست پیدا کرده و الگو و سر خطی شده‌اند برای قالب و قواره و چهارچوب نگارگری ایرانی تا اواخر قرن دهم هجری و سوم در تقسیمات ستون‌ها و صفحه‌آرایی قرارگیری نوشته‌ها در جای مناسب صفحات مصور و تذهیب‌های درون برمی‌شمرد و در ادامه به بررسی و تحلیل نگاره‌های نه گانه کتاب و تذهیب‌های آن می‌پردازد.

آغداشلو در پایان می‌آورد: «کتاب سه مثنوی خواجوی کرمانی که در کتابخانه بریتانیا نگهداری می‌شود، از حیث دریافت چند و چون شکل‌گیری کتاب آرایی ایرانی، نسخه‌ای بسیار پرارزش و راهگشاست و یکی از حلقه‌های اصلی زنجیره متوالی و پیوسته این هنر ظریف و باشکوه را تشکیل می‌دهد. به همین دلیل باید از همه کسانی که در کسب امتیاز چاپ کامل این نسخه از کتابخانه بریتانیا کوشیده‌اند و پس از ماه‌ها تلاش بی‌وقفه چاپ متن و تصاویر آن را به نزدیکترین صورت مشابه به اصل انجام داده‌اند تشکر کرد …»

آخرین مقدمه نوشته شده بر این اثر، مقدمه «نسخه‌شناسی» است به قلم علیرضا هاشمی‌نژاد. وی در ابتدای این مقدمه مشروح که در آن اطلاعات کامل مفصل و کارشناسانه‌ای درباره نسخه مذکور می‌دهد، می‌نویسد: «… یکی از نسخه‌های مشهور از آثار خواجوی کرمانی، نسخه شماره add.18113 متعلق به موزه بریتانیا است که هم‌اکنون در کتابخانه بریتانیا نگهداری می‌شود. این نسخه از قدیمی‌ترین نسخه‌های مصور موزه بریتانیا شناخته می‌شود.

همچنین سند مذکور از جهت نگارگری به واسطه دارا بودن ۹ مجلس منسوب به «جنید نقاش» و از نظر خوشنویسی به واسطه هم نامی کاتب آن با میرعلی تبریزی معروف به واضع خط نستعلیق از معروف‌ترین نسخه‌های هنری ایران و جهان محسوب می‌شود. این نسخه، در بغداد و احتمالاً به سفارش دربار سلطان احمد جلایر کتابت شده و در دوره صفوی به کتابخانه شاهزاده ابوالفتح بهرام میرزا برادر شاه طهماسب صفوی راه یافته است…

علیرضا هاشمی‌نژاد در ادامه، تحت عنوان‌ همای و همایون، کمال نامه و روضه‌الانوار که اسامی سه منظومه معروف خواجو هستند و در این اثر کتابت شده‌اند، شرح مبسوطی ارائه می‌دهد و در بخش اعظم مقدمه خود به توضیحات تخصصی و ویژگی‌های نسخه‌شناسی کتاب می‌پردازد.

این کتاب در ۱۹۴ صفحه به چاپ رسیده است.